سمینار علمی جوانان برای روشنگری – زون مرکز
سمینار علمی جوانان برای روشنگری به ابتکار موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان (AELSO) پیرامون ارزش‌های مردم‌سالاری، کثرت‌گرایی، اعتدال‌گرایی، و آزادی در پرتو تعالیم دین مبین اسلام با همکاری معینیت محترم امور جوانان وزارت اطلاعات و فرهنگ، سازمان اجتماعی سفید، و سایر سازمان‌های معتبر ملی و بین المللی، با حضور جوانان و محصلان نخبه از پنج ولایت زون مرکز (کابل، پروان، پنجشیر، کاپیسا، و میدان وردک) برای دو روز در ولایت کابل برگزار گردید.
در این سمینار؛ تعداد زیادی از جوانان، محصلان، اساتید دانشگاه، فعالان مدنی و حقوق بشری، و فعالان اجتماعی و فرهنگی دور هم آمده پیرامون موضوع برنامه، نیازها و چالش های فراروی ارزش‌های حقوق بشری، دموکراسی، کثرت‌گرایی، اعتدال‌گرایی، آزادی، و عوامل و راهکارهای مبارزه با افراط گرایی در جامعه افغانستان گفتگو و تبادل نظر نمودند.
در ابتدای برنامه، محترم محمد خالد رامزی رئیس اجرائیه موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان (AELSO)، به عنوان اولین سخنران سمینار در مورد فعالیت‌ها و دست آوردهای این موسسه معلومات ارائه کرده و در ارتباط با اهداف سمینار علمی جوانان برای روشنگری پیرامون ارزش‌های مردم‌سالاری، کثرت‌گرایی، اعتدال‌گرایی، و آزادی در پرتو تعالیم دین مبین اسلام، توضیحات لازم را برای اشتراککنندگان بیان نمودند.
ایشان نقش جوانان را در راستای ترویج ارزش‌های انسانی در جامعه افغانستان برجسته تلقی نموده و اذعان داشتند که طی سال‌های اخیر موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان با محوریت سه هدف عمده و اساسی (آموزش، تقویت، و وصل سازی جوانان) در افغانستان فعالیت‌های بی‌شماری را به صحنه عمل درآورده و در جهت آموزش، تقویت، و وصل سازی جوانان در سطح تمامی ولایات افغانستان، برنامه‌ها و مجالس علمی بزرگی را دایر نموده است.
از دید ایشان، آموزش ارزش‌های روشنفکری در میان جوانان یکی از راه‌های موثر در جهت ایجاد جامعه‌ای پویا در افغانستان بوده و ما در این زمینه دستاوردهای فراوانی داشته و از این طریق تونسته‌ایم جوانان بی‌شماری را در فضای صلح و همدلی دور هم گرد آورده و زمینه تقویت و وصل سازی آنان را از دورترین نقاط برای شکل‌گیری ارزش‌های جامعه باز در افغانستان فراهم بسازیم.
ه تعقیب ایشان، محترم داکتر ادریس الکوزی، معین امور جوانان وزارت اطلاعات و فرهنگ؛ در ارتباط با نقش جوانان در ترویج ارزش‌های صلح، همدیگرپذیری، مردم‌سالاری، و مبارزه با افراطگرایی و برنامه‌های حکومت در این راستا ایراد سخن نموده افزودند: “افراطگرایی به سرعت و به صورت بی‌رویه‌ای در افغانستان رو به رشد بوده و متاسفانه جوانان را به عنوان اولین هدف نشانه گرفته است.”
ایشان اصلاح و همگانی سازی نظام آموزشی، اشتغال‌زایی و ایجاد فرصت‌های کاری برای جوانان، و شکل‌گیری یک حرکت هدف‌مند و معتدل را در سراسر افغانستان از راهکارهای موثر برای مبارزه علیه افراطگرایی عنوان نموده و اذعان داشتند که از این طریق است که ما می‌توانیم گفتمان‌های ملی را در سطح تمامی ولایات افغانستان علی‌الخصوص در میان جوانان به راه انداخته و زمینه ترویج ارزش‌های صلح، همدیگرپذیری، و مبارزه با افراطگرایی را در میان مردم و جوانان فراهم بسازیم.
سپس دکتر فرامرز تمنا استاد دانشگاه و کاندیدای پیشین ریاست جمهوری افغانستان، پیرامون روشنفکری و نقش روشنفکر در شرایط امروزی ایراد سخن نموده افزودند: “معیار اساسی روشنفکری در میان توده‌ها عقل سلیم و خردمندانه است و این روشنفکر بوده است که با رسیدن به آگاهی کشتی جامعه را به سوی معرفت و خرد هدایت نموده و در طول تاریخ بشر را از حقوق و ارزش‌های انسانی‌اش باخبر ساخته است.”
از دید ایشان، روشنفکر کسی است که با پا گذاشتن بر عرصه‌های علم و خرد از درون متحول گردیده و به صفات بزرگی چون خردورزی، همدیگرپذیری، احترام به دیگران، اخلاق‌مداری، انسان‌دوستی، صلح و محبت دست یافته و در تلاش است تا این صفات را در سراسر جوامع بشری انتقال داده و به معرفی بگیرد، او همه انسان‌ها را به یک نظر نگریسته و با دلی عاری از تعصبات قومی، زبانی، سمتی، و گروهی با همه انسان‌ها در تعامل بوده و به سوی برپایی جهان وطنی قدم می‌گذارد.
در ادامه برنامه، محترم پوهنوال خلیل الرحمن سروری، رئیس اکادمی ایلسو (AELSO) و استاد دانشگاه کابل، پیرامون نقش چهره‌های اکادمیک و علمی در امر ترویج و آموزش ارزش‌های جامعه باز و مبارزه با افراطگرایی ایراد سخن نموده افزودند: ” بی‌عدالتی عامل اصلی رشد افراطگرایی در بین جوامع بشری است که نگرش‌های خودبرتربینی و کم‌بینی دیگران را در میان جامعه به بار می‌آورد، این پدیده با هیچ دین و اندیشه، جغرافیا و مردمی رابطه نداشته و در هر جامعه‌ای که پیکره عدالت آسیب ببیند، عمده‌ترین عنصری که برای برهم زدن نظم ایجاد می‌گردد افراطگرایی است.
از دید ایشان عنصر دیگر رشد پدیده افراطگرایی کم‌فهمی، نادانی، و بی‌سوادی است که ایجاب می‌کند تا برای حل این معضل نهادهای آموزشی بیشتری روی کار آمده و محتوای نظام آموزشی کشور اصلاح گردد، جوانان ظرفیت و استعداد قرارگرفتن در هر مسیری را دارند، اما این ضعف نهادهای آموزشی است که نتوانسته‌اند خلاهایی را که منتج به شیوع افراطگرایی در جامعه علی‌الخصوص در بین جوانان می‌گردد، مرفوع سازند.
جناب شان علاوه نمودند که جامعه افغانستان نیاز به تغییر و اصلاح داشته و ایجاب می‌کند تا هر فرد در این مسیر دست به اقدامات جدی بزند، به باور ایشان تغییر و اصلاح جامعه به تغییر و اصلاح افراد وابسته بوده و این تغیر از افکار و اذهان آغاز گشته و در رفتار اجتماعی انسان‌ها تاثیر گذاشته و به سلامت و پویایی در جامعه می‌انجامد.
به دنبال ایشان، محترم زینب موحد، نویسنده و استاد دانشگاه پیرامون مردم‌سالاری، آزادی، همدیگرپذیری، و مبارزه با افراطگرایی در اسلام ایراد سخن نموده افزودند: “هر انسانی که مسلمان است و حضور خداوند را در وجودش احساس می‌کند؛ دست به خشونت، جنگ، تهدید، محدودیت آزادی، و تخریب افراد دیگر در جامعه نمی‌زند بل با تسامح و تساهل به سوی ایجاد صلح و دوستی در میان تمامی انسان‌ها گام بر می‌دارد.”
از دید ایشان، اسلام به آزادی دینی و اعتقادی باور داشته و در آیات متعدد الهی این آزادی را تامین نموده و در بین مسلمانان به معرفی گرفته است، پیامبر اسلام، آزادی دینی را مجاز شمرده و قرن‌ها قبل با تعاون و تعامل با ادیان دیگر این آزادی را در چهارچوب اسلام به جهانیان عرضه نموده است، بنابراین می‌توان گفت که یکی از بزرگ‌ترین اهداف دین مبین اسلام، حتا در مسیر جنگ و مبارزه حفاظت و صیانت از اماکن عبادی و مقدس سایر ادیان و فراهم سازی زمینه همدیگرپذیری اعتقادی در میان انسان‌ها است.
به باور ایشان، افراطگرایی و اعمال خشونت‌بار مسلمانان هیچ ارتباطی با دین اسلام نداشته و این از موجودیت ضعف و نارسایی در میان انسان‌های است که به نام اسلام دست به هر عمل نامطلوبی زده و در حقیقت از اسلام و آموزه‌های اصیل این دین فاصله دارند، اسلام دین تعاون، صلح، و همدیگرپذیری بوده و هرگز با افراطگرایی و خشونت سر آشتی و سازگاری ندارد.
محترم سید مصطفی سعیدی، رئیس بورد موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان و معاون علمی پوهنتون رنا، پبرامون جوانان و اعتدال‌گرایی و نقش دموکراسی در وحدت ملی ایراد سخن نموده افزودند: “اعتدال‌گرایی به معنای میانه روی و پرهیز از تندروی و کندروی مبتنی بر عقل‌گرایی است که متاسفانه در کشور ما در کمترین مقیاس مورد توجه و ارزیابی قرار گرفته است.”
از دید ایشان؛ جنگ، تعصب، عدم آگاهی و سطح پایین دانش، فساد اداری، نفوذ اندیشه‌ها و قرائت‌های افراطی، و بی‌عدالتی از دلایلی بوده‌اند که اعتدال‌گرایی را در سطح جامعه آسیب زده و به انزوا کشانیده‌اند، این وضعیت مستلزم تغییر و اصلاح بوده و تلاش مستمر جوانان و محصلان را به استمداد می‌طلبد، در غیر این صورت، اگر جوانان بیدار نگشته و در راستای خدمت به تغییر وطن تلاش به خرج ندهند، این وضعیت اسفناک به همین سان باقی مانده و تغییر مثبتی رونما نخواهد گردید.
بعد از پایان بخش نخست سمینار، محترم خالد رامزی در بخش شبکه سازی و معرفت، به ایجاد ارتباط و شبکه سازی در بین اشتراککنندگان پرداخته و در نتیجه تمام اشتراککنندگان این سمینار با هم آشنایی و معرفت حاصل نموده و شبکه بزرگی از جوانان را ایجاد نمودند.
سپس، ایشان به ارائه پرزنتیشن روی چهار مورد اساسی؛ لیبرالیزم کلاسیک، دادخواهی، ویژگی‌های یک فعال حقوق بشر و ارزش‌های آزادی خواهی، و چگونگی تاسیس و رهبری سازمان‌ها و انجمن‌ها برای ترویج ارزش‌های جامعه باز پرداخته و معلومات مفید و سازنده‌ای را از این طریق در دسترس جوانان و اشتراک کنندگان قرار دادند، در این قسمت برنامه در قالب پرسش و پاسخ تمام اشتراک کنندگان سهم فعال گرفته و مطالب آموزشی متعددی را فرا گرفتند.
در ادامه این سمینار، محترم دکتر سرو رسا استاد دانشگاه، پیرامون ادبیات صلح و جنگ به ایراد سخن پرداخته افزودند: “یکی از نیازهای فعلی افغانستان، تحقیق و پردازش روی مواردی همچون ادبیات جنگ و صلح است، برای این امر مهم نیاز است تا خلاهایی از قبیل سطح آگاهی پایین، سطح ضعیف علم و دانش، سطح پایین مطالعه، و عدم موجودیت گرایش‌های نویسندگی و تحقیق در جامعه افغانستان مرفوع شده یا حداقل برای ارتقای سطوح این موارد تلاش مستمر صورت بگیرد.”
ایشان علاوه نمودند که یکی از راه‌های تغییر شرایط جنگ و استقرار صلح در کشور همانا ترویج ارزش‌های انسانی، همدیگرپذیری، مردم‌سالاری، و حقوق بشری است که با زمینه‌سازی آموزش و تعلیم این موارد در جامعه، علی‌الخصوص در بین جوانان می‌توان به آینده افغانستان امیدوار بود.
سپس، محترم داکتر اباسین ستانکزی رئیس پوهنتون طلوع آفتاب، پیرامون سازگاری قوانین ملی افغانستان با ارزش‌های جامعه باز ایراد سخن نموده افزودند: “قانون اساسی افغانستان دولت را مکلف می‌سازد تا زمینه ایجاد جامعه‌ای مبتنی بر ارزش‌های حقوق بشری، عدالت اجتماعی، و دموکراسی را در افغانستان فراهم کند، موجودیت این موارد در قوانین ملی افغانستان نشانه‌های بارز همخوانی با ارزش‌های جامعه باز بوده و از این منظر هیچ کسی حق تعرض بر حقوق افراد دیگر را نداشته و نمی‌تواند حق آزادی افراد دیگر را در جامعه سلب کند.
به تعقیب ایشان، محترم عبدالحی موحد، مسئول تحقیق موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان به ارائه پرزنتیشن پیرامون چگونگی مقاله نویسی پرداخته و با سهیم سازی اشتراککنندگان در این بخش علمی در قالب پرسش و پاسخ، مطالب مهم و اساسی شیوه مقاله نگاری را به تشریح گرفتند، در این بخش برنامه، بنا بر طرح رقابت‌های مثبت مقاله نویسی، عناوین مقاله‌های هر یک از اشتراککنندگان مشخص شده و مکلف شدند تا در موعد مشخص مقاله‌های علمی خویش را در دسترس موسسه قرار دهند که برایند آن‌ها در یک کتاب تحقیقی به چاپ خواهد رسید.
در این سمینار علمی شخصیت‌های کادری و فرهیخته دیگر از جمله، نجیب الله سلیمان‌خیل آگاه امور اقتصادی، خوشحال آصفی رئیس تلویزیون آریانا، حنیف فرزان معاون سخنگوی وزارت تحصیلات عالی، و بانو سارا فرجام محصل نخبه حقوق و علوم سیاسی پوهنتون کابل اشتراک داشته و با ایراد سخنان علمی و اندیشمندانه شان به غنامندی این سمینار و ارتقای سطح آگاهی و فهم اشتراککنندگان افزودند.
در بخش سوم کنفرانس؛ در مرحله کار گروپی، اشتراککنندگان این برنامه به سه گروپ تنظیم شده و روی راه حل‌های مبارزه با افراط گرایی، ترویج ارزش‌های همدیگرپذیری، و سازگاری ارزش‌های دموکراسی با دین مبین اسلام بحث و رای‌زنی نمودند. سپس نتایج کار گروهی را با همدیگر شریک ساختند که برآیند این برنامه‌ها در یک کتاب تحقیقی، چاپ و نشر خواهد گردید.
محترم محمد کمال یکی از اشتراککنندگان این سمینار علمی گفت: “ایجاد گفتمان‌های مشترک و اشتراک همه اقوام در این گفتمان‌ها، اولویت‌دهی به منافع ملی نسبت به منافع شخصی، جلوگیری از فعالیت‌های افراطی از مواردی هستند که می‌توان از آن‌ها به عنوان راه‌های نجات از افراطگرایی در افغانستان بهره برد.”
بانو بهیجه امان یکی دیگر اشتراک کنندگان این سمینار افزود: “دموکراسی عبارت است از ایجاد حکومت‌ها به واسطه مردم، تحت این تعریف ارزش‌های اسلامی و دموکراسی سازگاری‌های بی‌شماری داشته و در یک چهارچوب مشابه برای ایجاد حکومت‌های مردمی عمل می‌کنند، اسلام به تمامی پیروانش حقوق و امتیازات مساوی قایل شده و همه را به همدیگرپذیری و سازش برای حفظ نظم و ارزش‌های انسانی در جامعه مسئول می‌سازد.”
در این سمینار، برنامه‌های آموزشی بی‌شماری از قبیل اجرای بازی‌های آموزنده علمی، معرفت و آشنایی، شبکه سازی، پرسش و پاسخ در جریان ارائه سخنان دانشمندان و اساتید شرکت‌کننده؛ برگزار شده و زمینه حصول و آموزش موارد علمی و تحقیقی بیشتر برای اشتراککنندگان فراهم گردید.
جمع بندی کلی سمینار علمی جوانان برای روشنگری توسط محترم خالد رامزی رئیس اجرایی موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان انجام شد، در این بخش از برنامه ایشان به مرور کوتاهی از این سمینار پرداخته و در ارتباط با اهداف اساسی این برنامه توضیحات لازم را برای اشتراککنندگان ارائه نمودند، ایشان با سهیم ساختن اشتراککنندگان به ارزیابی تمامی مواردی که در این سمینار دو روزه اجرا گردیده بود پرداخته و با شیوه منحصر به فرد خویش، نظرات همه اشتراککنندگان را در این جمع‌بندی سهیم ساختند. جناب ایشان برای اشتراککنندگان از گزینه‌ها و برنامه‌های بعدی یاد‌آور شده و جوانان را تشویق نمودند تا فرصت اشتراک در این برنامه‌های علمی و آموزشی را از دست نداده و جهت تبارز استعداد و ارتقای سطح آگاهی و دانش‌شان از این برنامه‌ها استفاده بهینه را ببرند.
همچنان در این سمینار علمی کتاب مبانی اسلامی جامعه باز، کتاب صلح، دوستی و آزادی و سایر کتاب‌های ارزشمند؛ از نشریات موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان برای اشتراک کنندگان به عنوان منبع علمی بررسی سازگاری ارزش‌های دین اسلام با ارزش‌های جامعه باز معرفی و در دسترس شان قرار گرفت.
این سمینار علمی با اهدای تقدیرنامه به تمامی اشتراک کنندگان و اخذ عکس دسته جمعی با موفقیت به پایان رسید.
موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان مصمم است که چنین سمینارهای علمی را در پنج زون افغانستان با حضور جوانان بیش از 25 ولایت افغانستان به منظور ترویج ارزش‌های مردم‌سالاری، کثرت‌گرایی، اعتدال‌گرایی، و آزادی در پرتو تعالیم دین مبین اسلام، برگزار نماید.
علاقه‌مندان ترویج صلح، حقوق بشر، آزادی، همدیگرپذیری و مبارزه با افراط گرایی، می‌توانند با موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان، همگام شده و افتخار سهم‌گیری در کلپ آزادی و اکادمی ایلسو را به دست آورند.