گفتمان اسلام و لیبرالیزم-کابل و هرات
اولین دور سلسله گفتمان‌های اسلام و لیبرالیزم به ابتکار موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان در همکاری با سازمان‌های ملی و بین‌المللی، هم‌زمان در ولایت‌های کابل و هرات برگزار گردید.
در این برنامههای گفتمان؛ علمای دین، استادان دانشگاه/پوهنتون، محصلان، فعالان مدنی و حقوق بشر، فرهنگیان و فعالان اجتماعی و رسانه‌ای اشتراک نموده و سخنرانان این برنامه‌ها، پیرامون موضوعات صلح، آزادی، همدیگرپذیری و مبارزه با افراط‌گرایی از دیدگاه اسلام و لیبرالیزم صحبت نمودند.
در گفتمان کابل، پوهنوال خلیل الرحمن سروری، رئیس اکادمی ایلسو و یکی از سخنران گفتمان اسلام و لیبرالیزم که افتتاح‌گر این گفتمان بود، اذعان نمود: ” صلح، آزادی و همدیگرپذیری از نیازهای اساسی جامعه ماست. این نیازها زمانی تامین می‌شوند که جامعه ما توانایی و فرهنگ درک و پذیرش تفاوت‌های همدیگر را در خود پرورش دهند.”
در ادامه گفتمان، سید مصطفی سعیدی، معاون علمی پوهنتون رنا و عضو بورد موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان پیرامون نقش نهادهای تحصیلی در امر مبارزه با افراط‌گرایی صحبت نموده، گفت: “دانشگاه‌های کشور می‌توانند، محل افراط‌گرایی و یا مکان همدیگرپذیری باشند. متاسفانه نابسامانی‌های چهار دهه گذشته و قرائت سخت‌گیرانه از دین اسلام، نبود پژوهش‌های پایه‌ای، پائین بودن سطح سواد جامعه و پاسخگو نبودن نصاب تحصیلی کشور از عوامل مهم گرایش جوانان و محصلان به سوی افراط‌گرایی در پوهنتون‌های کشور می‌باشند. برای مبارزه با این پدیده، پشنهاد می نمایم که باب اجتهاد از سوی علمای جهان اسلام باز شود، اندیشه‌های تسامح و تساهل و ادبیات عرفانی در پوهنتون‌های کشور از طرف استادان دانشگاه ترویج گردد. و در نصاب تحصیلی نیز تغییرات بنیادین اعمال شود.”
محمد خالد رامزی، رئیس اجرائیه موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان در مورد برنامه‌ها و ابتکارات موسسه در زمان کرونا و برنامه گفتمان اسلام و لیبرالیزم صحبت نموده، گفت: ” موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان در زمان شیوع ویروس کرونا، مسئولیت‌های انسانی خویش را در راستای آگاهی‌دهی برای شهروندان کشور از طریق وبینارها، ویب‌سایت و صفحات اجتماعی موسسه، انجام داده است. و در راستای ترویج ارزش‌های صلح، همدیگر پذیری، به‌حیث یک اتاق فکر ملی در میان سایر سازمان‌ها در کشور بی‌بدیل بوده است و تا اکنون جوایز با اعتبار بین‌المللی را در این زمینه‌ها نیز بدست آوردیم. همچنان برنامه گفتمان اسلام و لیبرالیزم از ابتکارات جدید موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان است که به هدف ترویج ارزش‌های صلح، رفاه و همدیگرپذیری در جامعه افغانستان، راه‌اندازی شده است”.
در ادامه گفتمان، مولوی بابه جان سیغانی، عضو شورای علمای افغانستان و عضو بورد مشاورین موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان، سخنان خویش را پیرامون مقایسه ارزش‌های اسلام و لیبرالیزم مطرح نموده، گفت: ” به تحقیق برابر نیستند، کسانیکه برق می‌سازند و کسانیکه برق را قطع می‌کنند، برابر نیستند کسانیکه به انسانیت احترام می‌گذارند و کسانیکه انسان‌ها را به قتل می رسانند؛ انسان مسجود ملائیک است و احترام به کرامت انسانی واجب است. در بعد آزادی‌های فردی و تامین حقوق هم‌نوع، بهترین نمونه آزادی و احترام به حقوق افراد در دین اسلام، حدیث مشهور؛ حاضر شدن پیامبر بزرگ اسلام در برابر صحابی خویش می‌باشد که روزی آن صحابی را با قمچین زده بود و بعد پیامبر در جایگاه رهبر امت اسلامی آماده تامین این قصاص شدند. در لیبرالیزم همچنان به حقوق و آزادی‌های فردی تاکید شده است و تنها محدودیت آزادی‌های فردی، آزادی دیگران است؛ نباید به آزادی دیگران خدشه وارد شوند. همین‌گونه، دین مبین اسلام نیز هتک حرمت را مردود دانسته و انسان‌ها را به احترام متقابل و رعایت حقوق و آزادی‌های همدیگر تشویق نموده است. بنابرین در بسا موارد بین ارزش‌های اسلام و لیبرالیزم روابط نزدیک موجود است.”
در بخش بعدی گفتمان‌ها، اشتراک کنندگان و کارشناسان روی مؤلفه‌های صلح، دموکراسی، آزادی، همدیگرپذیری و چگونگی مبارزه با افراط‌گرایی، بحث و تبادل نظر نمودند. اشتراک کنندگان گفتمان، برگزاری این نوع برنامه‌ها را در راستای فرهنگ صلح خواهی و همدیگر پذیری ارزشمند و مفید دانستند و یکی از اشتراک کنندگان گفت: ” گفتمان اسلام و لیبرالیزم، ابتکار درخور ستایش و از نیامندی‌های اساسی جامعه افغانستان است. کشور ما رنگین کمان اقوام، مذاهب و اندیشه‌های متفاوت است. برای ایجاد همدیگرپذیری و رسیدن به صلح، برگزاری این چنین گفتمان‌های علمی، مفید و مؤثر واقع خواهد شد.”
همچنان در ولایت هرات، گفتمان اسلام و لیبرالیزم به همکاری حرکت سفید- هرات، مطابق آجندا برگزار و مدیریت گردید. سخنرانان و اشتراک کنندگان برنامه گفتمان هرات؛ پیرامون مؤلفه‌های صلح، آزادی، دموکراسی، همدیگر پذیری و مبارزه با افراط‌گرایی صحبت و بحث نمودند.
در برنامههای گفتمان اسلام و لیبرالیزم در ولایت کابل، کتاب مبانی اسلامی جامعه باز از نشریات موسسه ایلسو، به عنوان منبع علمی مطالعه‌ای رابطه بین ارزش‌های اسلام و جامعه‌باز، از طرف رئیس اجرائیه موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان برای اشتراک کنندگان گفتمان معرفی و توزیع شدند.
در بخش پایانی برنامههای گفتمان اسلام و لیبرالیزم در ولایت‌های کابل و هرات، تصدیق‌نامه اشتراک همراه با یک حلقه (CD) تحت عنوان” اندیشه‌ها برای صلح و رفاه” برای هر اشتراک کننده، اهدا گردید. و برنامههای گفتمان با آرزوی صلح، همدیگرپذیری و تامین رفاه مردم افغانستان، به اتمام رسید. برآیند این سلسله گفتمان‌ها در یک کتاب تحقیقی از آدرس موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان، در پایان سال جاری به چاپ خواهد رسید.
۹ جولای، ۲۰۲۰ میلادی