چشم انداز اقتصادی افغانستان
مارچ 2025
چشم‌انداز اقتصادی افغانستان، یک ابتکار خلاقانه از موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان (AELSO) است که مهم‌ترین و آخرین رویدادهای اقتصادی افغانستان را در یک ماه اخیر، منعکس می‌کند.
با مطالعه این ماهنامه اقتصادی که به سه زبان (پشتو، دری و انگلیسی) تهیه و ترتیب شده است، شما می‌توانید دید گسترده‌تری از اقتصاد افغانستان داشته باشید.
صادرات بیش از ۱۰هزار تن جلغوزه افغانستان در یازده ماه
وزارت صنعت و تجارت می‌گوید که در یازده ماه نخست سال جاری خورشیدی، بیش از ۱۱۰۰ تن جلغوزه سیاه افغانستان به کشورهای گوناگون صادر شده است.
به گفته‌ی این وزارت، ارزش این مقدار جلغوزه بیش از ۱۴ میلیون دالر بوده و عمده‌ترین مقاصد صادراتی آن چین، پاکستان، امارات متحده عربی، امریکا، اردن، اتریش، ایتالیا، انگلستان، فرانسه، آلمان، استرالیا و ترکیه بوده‌اند.
بااین‌حال، آمارها نشان می‌دهند که صادرات جلغوزه سیاه در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته است.
آخندزاده عبدالسلام جواد سخنگوی وزارت صنعت و تجارت در این‌باره گفت: «در جریان ۱۱ ماه سال ۱۴۰۳، حدود ۱۱۰۰ تن جلغوزه به ارزش بیش از ۱۴ میلیون دالر به کشورهای مختلف صادر شده است.»
برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند که افزایش تلاش‌ها برای بازاریابی جهانی این محصول می‌تواند درآمد قابل توجهی برای افغانستان ایجاد کند.
عبدالنصیر رشتیا کارشناس اقتصادی گفت: «جلغوزه سیاه یک محصول بسیار ارزشمند است که در بازارهای جهانی مشتریان زیادی دارد. هرچقدر بیشتر روی صادرات آن کار کنیم، نه‌تنها درآمد ملی افزایش می‌یابد، بلکه فرصت‌های شغلی جدید نیز ایجاد خواهد شد.»
محمد نبی افغان کارشناس دیگر اقتصادی نیز افزود: «میوه‌های خشک افغانستان در سطح جهانی از شهرت بالایی برخوردارند. اگر بتوانیم در زمینه بسته‌بندی و پروسس این محصولات سرمایه‌گذاری کنیم، می‌توانیم جایگاه افغانستان را در بازارهای جهانی حفظ و تقویت کنیم.»
با وجود پتانسیل بالای صادرات میوه‌های خشک افغانستان، چالش‌هایی همچون محدودیت‌های بانکی، نبود کارخانه‌های پروسس معیاری، کاهش انتقالات هوایی و مشکلات ویزای تجاری همچنان مانعی بزرگ بر سر راه توسعه این صنعت محسوب می‌شوند.
نقش زنان در رشد اقتصادی افغانستان و درخواست حمایت از کسب‌وکارهای زنان
عبدالرحمن حبیب سخنگوی وزارت اقتصاد، نقش زنان را در رشد اقتصادی افغانستان مهم خوانده است.
سخنگوی این وزارت به طلوع‌نیوز گفته است که در حال حاضر ۲۶هزار زن در سکتور عامه و ۲۵۰هزار زن دیگر به شکل غیررسمی در بخش‌های اقتصادی در افغانستان مصروف فعالیت هستند.
آقای حبیب گفت: «در حال حاضر حدود ۲۶ هزار زن در سکتور عامه در اداره‌های گوناگون وظیفه دارند و به همین ترتیب برای ده هزار زن جواز فعالیت توزیع شده است و تا ۲۵۰ هزار زن به شکل غیر رسمی در بخش‌های تجارت‌های کوچک، صنایع دستی و تولید فعالیت دارند.»
آخندزاده عبدالسلام جواد سخنگوی وزارت صنعت و تجارت نیز می‌گوید: «وزارت صنعت و تجارت همیشه حامی زنان متشبث بوده و در همه ابعاد صنعت و تجارت همیشه حمایت خود را داشته است.»
شیرین یکی از زنانی است که یک کارگاه خیاطی را برای تامین نیازهای خود و فراهم کردن زمینه‌های کاری برای دختران دیگر ایجاد کرده است. او به خبرنگار طلوع‌نیوز گفته که با یک مقدار پول ناچیز کار و بارش را آغاز کرده و اکنون سرمایه‌اش به بیش از ۳۰۰هزار افغانی می‌رسد.
شیرین آروین درباره کار و بار خود افزود: «با هزینه ۵۰۰ افغانی من این صنف را برای شان تشکیل داده بودم. امروز بالاتر از سه تا چهارصد هزار سرمایه در دکان داریم. ما این صنف را اول ما در خانه و بعد از آن در بیرون و جاهای دیگر برای شان اختصاص دادیم.»
صدیقه یکی دیگر از زنان تجارت‌پیشه گفت: «زن نیم پیکر از جامعه است زن‌های که تجارت دارند، می‌توانند در کنار این که همرای خانواده خود کمک کند می‌تواند به اقتصاد خود کشور سهیم شود.»
برخی دیگر از زنان تجارت‌پیشه که با راه‌اندازی کسب و کارهای کوچک فعالیت می‌کنند، خواستار پشتیبانی بیشتر از سوی امارت اسلامی اند.
نجیبه، زن تجارت‌پیشه گفت: «هرچقدر که تاثیر مثبت روی خانواده خودم و روی دوست‌های دیگر داشته باشد، همان اندازه تاثیر روی خود دولت و جامعه دارد و همان قدر فقر از جامعه کم می‌شود.»
پیش‌رفت پروژه تاپی در افغانستان؛ ۸ کیلومتر پایپ‌لاین نصب شده است
همایون افغان سخنگوی وزارت معادن و پترولیم می‌گوید که کار ساخت‌وساز پروژه تاپی در افغانستان هشت کیلومتر پیش‌رفت کرده است.
سخنگوی این وزارت افزوده که با مساعد شدن شرایط آب و هوایی، روند ساخت‌وساز این پروژه شتاب خواهد یافت.
تاپی گاز ترکمنستان را به پاکستان و هند منتقل می‌کند و برای افغانستان نیز درآمد سالانه ۴۰۰ میلیون دالر از حق ترانزیت به همراه دارد.
همایون افغان در این باره افزود: «تاکنون حدود ۱۷.۴ کیلومتر از سروی مسیر پایپ‌لاین پروژه تاپی تکمیل شده است. همچنین، ۱۰.۲ کیلومتر پایپ‌لاین به محل انتقال یافته، ۹.۲ کیلومتر زمین برای تمدید آن هموار شده و هشت کیلومتر پایپ‌لاین جوشکاری و نصب شده است.»
سخنگوی وزارت معادن و پترولیم همچنان تأکید کرده است که در حال حاضر هیچ چالشی در برابر اجرای پروژه تاپی در افغانستان وجود ندارد و کشورهای دخیل در این پروژه نیز به تکمیل آن در زمان مشخص، متعهد هستند.
برخی از آگاهان مسایل اقتصادی می‌گویند که بهره‌برداری پروژه تاپی برای افغانستان فوق‌العاده مهم است.
عبدالشکور هده‌وال آگاه مسایل اقتصادی گفت: «این پروژه نه‌تنها منافع مالی برای افغانستان به همراه دارد، بلکه با تکمیل آن، قیمت گاز کاهش خواهد یافت و مردم از مزایای آن بهره‌مند خواهند شد.»
محمد آصف ستانکزی آگاه مسایل اقتصادی گفت: «علاوه بر این، پروژه تاپی شامل توسعه فایبر نوری و راه‌آهن نیز می‌شود که با تکمیل آن، تکنالوژی نوین وارد کشور شده و فرصت‌های شغلی بیش‌تری ایجاد خواهد شد.»
گفتنی‌ست که پروژه تاپی یک پروژه واحد نبوده؛ بل چندین پروژه دیگر از جمله انتقال برق ۵۰۰ کیلوولت ترکمنستان که برق ترکمنستان را از طریق افغانستان به پاکستان انتقال می‌دهد، کیبل فایبر نوری و راه‌آهن نیز در امتداد این پایپ‌لاین گاز کشیده می‌شود.
راه‌آهن هرات-خواف؛ مسیر کلیدی برای تجارت افغانستان و منطقه
مسوولان محلی هرات می‌گویند که راه‌آهن هرات-خواف نقش کلیدی در تسهیل صادرات و واردات میان افغانستان و کشورهای منطقه دارد.
به گفته آنان، در ماه‌های اخیر، روند صادرات و واردات میان افغانستان و برخی کشورهای همسایه و منطقه از طریق این راه‌آهن افزایش یافته است.
محمد یوسف سعیدی سخنگوی والی هرات گفت: «یک محموله تجاری از طریق خط‌آهن هرات-خواف به ایستگاه روزنک رسیده است. این محموله شامل ۲۶ واگون بوده است که ۲۰ واگون آن شکر از امارات متحده عربی و ۶ واگون دیگر سمنت بوده که به ایستگاه روزنک ولایت هرات رسیده است.»
انتقال کالاهای تجاری از طریق راه‌آهن هرات-خواف میان افغانستان، ایران و برخی کشورهای منطقه، نقش مهمی در رشد تجارت در کشور دارد.
به گفته اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات، در ماه‌های اخیر روند صادرات و واردات از طریق این راه‌آهن افزایش یافته است.
محمد یوسف امین، آمر اجراییه اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات، گفت: «انتقالات از طریق راه‌آهن هرات-خواف رشد خوبی داشته است. تا جایی که ما شاهد هستیم، محموله‌های مواد ساختمانی و کالاهای ترانزیتی از کشورهای امارات متحده عربی، ایران، ترکیه و هندوستان به افغانستان رسیده است. این راه‌آهن روند انتقالات را تسریع می‌بخشد؛ زیرا تنها ترانسپورت موتری نمی‌تواند مشکلات تاجران ما را حل کند.»
به گفته آگاهان مسایل اقتصادی، راه‌آهن هرات-خواف افغانستان را به بازارهای مهم جهانی متصل کرده است.
گلاب‌الدین میری آگاه مسایل اقتصادی گفت: «راه‌آهن هرات-خواف باعث توسعه زیرساخت‌های اقتصادی و افزایش سرمایه‌گذاری می‌شود. همچنین، در زمینه تسهیل صادرات و واردات کالاها و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل فوق‌العاده مفید است. از نظر استراتژیک نیز اهمیت زیادی دارد؛ زیرا افغانستان را به بازارهای جهانی وصل می‌کند.»
راه‌آهن هرات-خواف، افغانستان را از طریق ایران به بازارهای ترکیه و اروپا متصل می‌کند. کارهای نهایی ساخت این راه‌آهن، که تا شهرک صنعتی هرات امتداد دارد، همچنان ادامه دارد.
مبادلات تجاری افغانستان و قزاقستان در ۱۱ ماه به بیش از ۴۳۰ میلیون دالر رسید
وزارت صنعت و تجارت آمار می‌دهد که در یازده ماه سال ۱۴۰۳ به ارزش بیش از ۴۳۰ میلیون دالر میان افغانستان و قزاقستان دادوستد شده است.
آخندزاده عبدالسلام جواد سخنگوی وزارت صنعت و تجارت در این باره گفته است که ۴۵ میلیون دالر رقم یادشده را صادرات تشکیل می‌دهد.
سخنگوی وزارت صنعت و تجارت افزود: «تجارت افغانستان با کشور قزاقستان در ۱۱ ماه سال ۱۴۰۳ به ارزش ۴۳۰ میلیون دالر بوده که از این میان ۴۵ میلیون دالر آن را صادرات و ۳۸۵ میلیون دالر آن واردات است.»
قزاقستان که از جمله کشورهای دارای اقتصاد قوی در آسیای مرکزی شناخته می‌شود، پس از روی کار آمدن دوباره امارت اسلامی، روابط بازرگانی و اقتصادی اش را با افغانستان افزایش داده است.
در این میان اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری، کشورهای آسیای مرکزی به‌ويژه قزاقستان را بازار خوب برای فروش کالاهای افغانستان می‌داند و بر افزایش صادرات به این کشور تاکید می‌ورزد.
خانجان الکوزی عضو هیات مدیره اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری به طلوع‌نیوز گفت: «تجارت ما روز به روز زیادتر می‌شود، بیشترین مصرف آرد ما مکمل از قزاقستان می‌آید و گندم و همچنان روغن و در مجموع اضافه از ۸۰۰ میلیون دالر تجارت ما با آسیایی میانه است که ۴۰۰ میلیون دالر آن با قزاقستان است.»
قطب‌الدین یعقوبی آگاه مسایل اقتصادی گفت: «سهولت‌ها در بخش ویزا برای تجاران افغان و همچنان انتقال پول از طریق بانک‌های افغانستان به قزاقستات و بر عکس آن و همچنان تقویت زیر ساخت‌های ترانسپورتی که می‌تواند در انتقال کالاهای تجارتی میان دو طرف سهولت ایجاد کند این‌ها می‌تواند در بهبود روابط میان افغانستان و قزاقستان کمک کند.»
بر بنیاد اطلاعات وزارت صنعت و تجارت، بیشترین اقلام صادراتی افغانستان به قزاقستان را آب میوه، مشروبات غیرالکولی، کشمش، سبزی، شیرین بویه، پیاز، دیگ زودپز و انگور تشکیل می‌هند و بیشترین اقلام وارداتی از این کشور شامل آرد، آهن چادر، زغر، گندم، مواد خام فابریکه‌های صنعتی، کودهای کیمیاوی و مواد نفتی می‌شود.
پشتیبانی هند از مشارکت قزاقستان در بازسازی افغانستان
رییس موسسه مطالعات جهانی هند در نشستی در قزاقستان گفته است که دهلی‌نو از مشارکت فعال آستانه در بازسازی اقتصادی و زیربنایی افغانستان پشتیبانی می‌کند.
رییس موسسه مطالعات جهانی هند در نشستی که از سوی مرکز مطالعات راهبردی قزاقستان برگزار شده بود، بر ضرورت مشارکت دو کشور در توسعه پروژه افغان-ترانس و بندر چابهار تأکید کرده است.
مرکز مطالعات راهبردی قزاقستان در این باره نگاشته است: «آقای سجانهر به‌طور خاص بر مشارکت فعال قزاقستان و حمایت از تلاش‌های بازسازی اقتصادی و زیربنایی افغانستان اشاره کرد. دو طرف بر ضرورت مشارکت هر دو کشور در توسعه دهلیز ترانس افغانستان تأکید کردند.»
در همین حال وزارت اقتصاد نیز از بیشتر شدن روابط اقتصادی افغانستان با هند و قزاقستان سخن می‌زند. سخنگوی این وزارت، تکمیل شدن پروژه افغان-ترانس و توسعه بندر چابهار را در گسترش روابط تجارتی افغانستان با کشورهای منطقه و جهان مهم خوانده است.
عبدالرحمن حبیب وزارت اقتصاد به طلوع‌نیوز گفت: «بندر چابهار، نه تنها افغانستان را با ایران و هند وصل می‌کند، بل کشور ما از مبدل شدن به مسیر ترانزیتی میان کشورهای آسیای میانه و هند نفع می‌برد.»
عبدالنصیر رشتیا آگاه مسایل اقتصادی درباره ارزش وصل شدن به شبکه ریلی در منطقه گفت: «افغانستان یک کشور محاط به خشکه است و زمانی که ما به شبکه ریلی کشورهای منطقه وصل می‌شویم، در حقیقت می‌توانیم بازارهای جدید را برای فروش کالاهای خود دریابیم.»
قرارداد نگهداری خط آهن حیرتان را با ازبیکستان تمدید شد
وزارت فواید عامه اعلام کرده است که قرارداد بهره‌برداری و حفظ و مراقبت خط‌آهن حیرتان میان هیئت فنی این وزارت و اداره خط‌آهن اوزبیکستان تمدید شده است.
محمد اشرف حق‌شناس، سخنگوی این وزارت امروز (شنبه، ۱۸ حوت) در شبکه اکس گفته است که هیئت فنی وزارت فواید عامه طالبان هفته گذشته برای بررسی همکاری‌های دوجانبه و توسعه شبکه ریلی بندر حیرتان به اوزبیکستان سفر کرده بود.
بر اساس اعلامیه این وزارت، مذاکرات هیئت فنی این وزارت با اداره خط‌آهن اوزبیکستان منجر به تمدید قرارداد بهره‌برداری از این خط ریلی شده است.
این وزارت می گوید شرکت سوگدیانا ترانس که پیش‌تر مسئولیت بهره‌برداری و نگهداری این مسیر را بر عهده داشت، با پایان‌یافتن مدت قرارداد قبلی، اکنون بر اساس توافق جدید به فعالیت خود ادامه خواهد داد.
به گفته این وزارت، پس از امضای رسمی این توافق‌نامه، قرارداد بهره‌برداری و نگهداری خط‌آهن حیرتان برای مدت معین تمدید خواهد شد.
بندر حیرتان یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های تجاری افغانستان به شمار می‌رود که از طریق راه‌آهن به شبکه ریلی اوزبیکستان اتصال دارد.
حمایت از زنان کارآفرین افغان؛ اتحادیه اروپا در سال گذشته بیش از چهار میلیون یورو کمک فراهم کرده است
۸صبح، کابل: نماینده‌گی اتحادیه اروپا در افغانستان می‌گوید که در سال گذشته به ارزش ۴.۸ میلیون یورو به زنان کارآفرین افغان کمک فراهم کرده است.
این اتحادیه روز دوشنبه، ۲۰ حوت، در کارزار پنج‌روزه‌ای که برای حمایت از زنان افغانستان برگزار شده بود، این موضوع را مطرح کرده است.
اتحادیه اروپا افزوده است که دو هزار و ۵۴ زن را از طریق پروژه «مالا» در زمینه تجارت‌های کوچک آموزش داده است.
افزون بر این، پروژه «مالا» تا سال ۲۰۲۵ حدود ۱۴ هزار و ۵۰۰ شغل را حفظ کرده است.
اتحادیه اروپا تأکید کرده است که از توانمندسازی اقتصادی زنان حمایت می‌کند.
این در حالی است که طالبان زنان را از کار کردن در نهادهای دولتی و غیردولتی حذف کرده‌اند.
۲۹۵ میلیون دالر؛ حجم تجارت افغانستان از طریق دهلیزهای هوایی در یک سال
وزارت صنعت و تجارت می‌گوید که در سال جاری، از طریق دهلیزهای هوایی افغانستان، به ارزش ۲۹۵ میلیون دالر با کشورهای جهان داد و ستد صورت گرفته است.
آخندزاده عبدالسلام جواد سخنگوی این وزارت، می‌افزاید که از این مقدار، ۱۲۸ میلیون دالر آن را صادرات تشکیل می‌دهد.
به گفته او، مهم‌ترین اقلام صادراتی افغانستان در این مدت شامل میوه‌های خشک، زعفران، عناب، جلغوزه سیاه، البسه جدید و صنایع دستی بوده است.
سخنگوی وزارت صنعت و تجارت در این باره گفت: «صادرات افغانستان از طریق میدان‌های هوایی کابل، قندهار و بلخ به کشورهای اتریش، اردن، اسپانیا، امارات متحده عربی، اندونیزیا، انگلستان، امریکا، افریقای جنوبی، آلمان، چین، هند و سایر کشورها انجام شده که ارزش مجموعی آن به ۲۹۵ میلیون دالر می‌رسد.»
اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری، با اشاره به اهمیت انتقالات از طریق دهلیزهای هوایی، بر کاهش هزینه‌ها در راستای افزایش صادرات افغانستان تأکید دارد.
میرزمان پوپل سرپرست مالی و اداری اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری گفت: «باید یک فیصدی سبسایدی برای تاجران و اموال آن‌ها در نظر گرفته شود و با شرکت‌های هوایی مذاکره صورت گیرد تا در زمینه کاهش مالیات یا هزینه‌های میدان هوایی همکاری کنند و کرایه‌های حمل‌ونقل را کاهش دهند.»
محمد آصف استانکزی آگاه مسایل اقتصادی گفت: «با توجه به اینکه افغانستان راه آبی ندارد، استفاده از دهلیزهای هوایی، به‌ویژه از طریق برخی کشورهای همسایه که تجارت بین‌المللی افغانستان را تسهیل می‌کنند، بهترین گزینه جایگزین است.»
از آنجایی که افغانستان کشوری محاط به خشکه است و همسایگان گاهی در امور بازرگانی موانعی ایجاد می‌کنند، دهلیزهای هوایی یکی از مهم‌ترین راهکارها برای انتقال کالاهای تجاری و اتصال افغانستان به بازارهای جهانی محسوب می‌شود.
صادرات ۴۴۷ میلیون دالری قندهار در سال جاری خورشیدی
امسال ۴۲۱ هزار تُن کالاهای صادراتی به ارزش بیش از ۴۴۷ میلیون دالر از قندهار به کشورهای پاکستان، هند، چین، امریکا، امارات متحده عربی، سویدن، ایران، ترکیه و آلمان صادر شده است.
مسوولان اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری این ولایت می‌گویند که در میان این کالاهای صادراتی، علاوه بر میوه‌های تازه و خشک، حبوبات، مواد معدنی، سبزیجات و فرآورده‌های حیوانی نیز شامل است.
به گفته مسوولان محلی قندهار، با وجود مسدود بودن راه‌ها، میزان صادرات در مقایسه با سال گذشته کاهش نیافته است.
عبدالباقی بینا معاون اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری قندهار گفت: «در جریان یازده ماه گذشته، از قندهار صادرات خوبی داشته‌ایم. میزان کل صادرات ۴۲۱ هزار و ۷۵۸ تُن است که ارزش دالری آن ۴۴۷ میلیون و ۱۶۳ هزار دالر امریکایی می‌شود و بخش عمده آن میوه خشک است.»
از سوی دیگر، شماری از صادرکنندگان میوه خشک در قندهار خواستار گسترش روابط تجاری با سایر کشورهای جهان به‌جای پاکستان هستند.
عبدالمتین صادرکننده میوه خشک گفت: «اگر جایگزینی برای مسیر پاکستان پیدا نشود، این مشکل برطرف نخواهد شد؛ زیرا پاکستان همواره در زمینه صادرات برای ما مشکل ایجاد می‌کند.»
محمد یعقوب صادرکننده میوه خشک گفت: «در ابتدا باید چالش‌های صادرات با پاکستان حل شود. اگر این مشکلات ادامه یابد، باید با کشورهای دیگر قرارداد بسته شود تا روند صادرات و واردات به‌گونه‌ای مصون انجام شود.»
سید محمد آغا صادرکننده میوه خشک گفت: «بازار بزرگ میوه خشک ما هند است؛ اما ما از طریق پاکستان صادرات داریم، درحالی‌که پاکستان همواره مسیرها را به روی ما می‌بندد. تولیدات کشاورزی ما روزبه‌روز در حال افزایش است.»
مسوولان اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری قندهار می‌گویند که در حال حاضر، علاوه بر پاکستان، روابط تجاری با شماری از کشورهای آسیای میانه نیز در حال گسترش است.
رشد داد وستد افغانستان در سال ۱۴۰۳
وزارت صنعت و تجارت می‌گوید که در سال ۱۴۰۳ هجری خورشیدی، افغانستان بیش از یک میلیارد و ۷۸۵ میلیون دالر صادرات به کشورهای گوناگون جهان داشته است.
بر بنیاد آمارهای این وزارت، در همین سال میزان واردات افغانستان به ۱۱ میلیارد و ۱۶۴ میلیون دالر رسیده است.
انجیر، پنبه، کشمش، قالین، شمش سرب و سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی از جمله عمده‌ترین اقلام صادراتی افغانستان در یک سال گذشته بوده‌اند.
آخندزاده عبدالسلام جواد سخنگوی وزارت صنعت و تجارت افزود: «مجموع صادرات افغانستان در سال ۱۴۰۳ به یک میلیارد و ۷۸۵ میلیون دالر و واردات به ۱۱ میلیارد و ۱۶۴ میلیون دالر رسیده است. افغانستان بیشترین صادرات خود را به کشورهای پاکستان، هند، امارات متحده عربی، ازبیکستان، ایران، قزاقستان، چین، ترکیه، عراق و تاجیکستان انجام داده است.»
در همین حال، اتاق زراعت و مالداری با اشاره به چالش‌های تجاری با پاکستان، بر فراهم‌سازی تسهیلات بیشتر برای بازرگانان و امضای توافق‌نامه‌های تازه با کشورهای دیگر تاکید دارد.
میرویس حاجی‌زاده معاون اتاق زراعت و مالداری می‌گوید: «ما باید از این فرصت‌ها استفاده کنیم. کشورهای دیگر از این چالش‌ها بهره می‌برند. ما می‌توانیم بازارهای خوبی در امارات داشته باشیم و راه‌های بدیل ایجاد کنیم تا در سال آینده مشکلاتی که اکنون سد راه تاجران است، برطرف شود.»
میرشاکر یعقوبی آگاه مسایل اقتصادی نیز راه‌کارهایی را برای بهبود تجارت پیشنهاد می‌کند: «رفع مشکلات ترانزیتی و ترانسپورتی، ایجاد زیرساخت‌های مناسب حمل‌ونقل، از میان برداشتن محدودیت‌های بانکی، و فراهم‌سازی دسترسی افغانستان به بازارها و سیستم مالی بین‌المللی، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به رشد تجارت کشور کمک کند.»
براساس داده‌های وزارت صنعت و تجارت، اقلام عمده وارداتی افغانستان در سال ۱۴۰۳ شامل تیل دیزل، آرد گندم، قطعات وسایل نقلیه، گاز مایع، منسوجات کتان، ادویه، روغن و برنج بوده‌اند.
اوضاع اقتصادی افغانستان در سایه کاهش کمک‌ها در ۱۴۰۳ چگونه بود؟
با وجود اجرای پروژه‌های اقتصادی در سال ۱۴۰۳، فقر و بی‌کاری همچنان به‌عنوان چالش‌های بزرگ افغانستان باقی ماند.
در کنار آن، برداشته نشدن تحریم‌های اقتصادی جهان در برابر افغانستان و توقف کمک‌های خارجی امریکا به‌شمول کاهش کمک‌های بشری کشورهای جهان از مسایلی دیگر اند که به چالش‌های اقتصادی در افغانستان افزوده‌اند.
مهاجرت‌ها و آفت‌های طبیعی چون سیلاب در این سال نیز بر اقتصاد مردم اثر منفی گذاشت.
کاظم یکی باشندگان کابل گفت: «همه روزه در چوک میاییم و کار پیدا نمی‌توانیم. ما مشکلات زیاد داریم. در خانه کرایی بودباش داریم، از افراد سرمایه‌دار می‌خواهیم که با افراد نادار کمک کنند.»
با روی کار آمدن حکومت جدید در امریکا به رهبری دانلد ترمپ، تعلیق و پس از آن توقف ۸۳ درصدی کمک‌های این کشور که افغانستان را نیز در بر می‌گیرد، نگرانی‌ها را در سطح جهان افزایش داد. در اوایل ماه حوت، دبیرکل سازمان ملل متحد از پیامدهای جدی کاهش کمک‌های مالی امریکا بر مردم افغانستان هشدار داد و گفت که کاهش این کمک‌ها بیش از ۹ میلیون نفر را در این کشور از دسترسی به خدمات بهداشتی و حمایتی محروم می‌کند.
انتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد در یازده حوت ۱۴۰۳ گفت: «پیامدهای این تصمیم برای مردم آسیب‌پذیر در سراسر جهان ویران‌گر خواهد بود. در افغانستان، بیش از ۹ میلیون نفر دسترسی خود را به خدمات بهداشتی و حمایتی را از دست خواهند داد و صدها تیم سیار پزشکی و دیگر خدمات تعلیق خواهد شد.»
وزارت اقتصاد هم با اشاره به اثرهای منفی لغو کمک‌های امریکا در تمامی کشورها گفته است که از کمک‌های بشری نباید استفاده‌ی سیاسی صورت بگیرد.
عبدالرحمن حبیب سخنگوی وزارت اقتصاد در ۲۱ حوت ۱۴۰۳ گفت: «هدف از کمک‌های بشری، همکاری با مردم در حالت‌های اضطراری است و بر بنیاد قوانین بشری و انسانی، باید به شکل بی‌طرفانه صورت گیرد. بنابراین نباید از این کمک‌ها به اهداف سیاسی کار گرفته شود.»
محدودیت‌های بانکی برای انتقال پول و منجمد ماندن دارایی‌های افغانستان همچنان به‌عنوان چالش جدی در برابر پیشرفت‌های اقتصادی افغانستان قرار گرفته و این مسایل بر گسترش دامنه‌ی فقر و بی‌کاری نیز در افغانستان افزوده‌اند.
در تازه‌ترین مورد، رییس هیأت معاونت ملل متحد در افغانستان در نشست شورای امنیت از بحران بشری و کاهش کمک‌ها ابراز نگرانی کرد. رزا اوتونبایوا آمار داد که در سال ۲۰۲۵ میلادی، ۲۳ میلیون نفر از جمعیت افغانستان به کمک‌های بشری نیازمند هستند.
به همین ترتیب بانک جهانی نیز در آخرین گزارش سال ۲۰۲۴ میلادی از آن‌چه بحران جدی امنیت غذایی در افغانستان می‌داند، هشدار داد و خاطرنشان کرد که یازده اعشاریه شش میلیون نفر از شهروندان افغانستان که ۲۵ درصد جمعیت این کشور را می‌سازند، با ناامنی جدی غذایی روبه‌رو هستند.
سرمایه‌گذاری کشورهای چین، ایران، ترکیه و ازبیکستان در معادن افغانستان
وزارت معادن و پترولیم می‌گوید که عمده‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها در بخش معادن در کشور از سوی شرکت‌های ازبیکستانی، چینی، ترکی و ایرانی انجام شده است.
همایون افغان سخنگوی وزارت معادن و پترولیم می‌گوید ارزش کل این سرمایه‌گذاری‌ها هشت میلیارد دالر برآورد شده است.
این شرکت‌ها در معادن مس، طلا، آهن، سمنت و نفت و گاز در کشور سرمایه‌گذاری انجام داده‌اند.
همایون افغان با تاکید بر اینکه در حال حاضر برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در کشور سهولت‌های زیادی فراهم شده، گفت: «بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران که در بخش معادن افغانستان سرمایه‌گذاری کرده‌اند شرکت‌های ازبیکستانی، ترکی، چینایی و ایرانی هستند که در بخش‌های نفت و گاز، پروژه‌های سمنت، معادن مس، طلا و آهن سرمایه‌گذاری کرده‌اند.»
وزارت اقتصاد بر این باور است که سرمایه‌گذاری‌های خارجی در بخش‌های گونه‌گون در کشور، نقش حیاتی در رشد اقتصادی دارند.
عبدالرحمن حبیب سخنگوی وزارت اقتصاد گفت: «کشور ما از بُعد اقتصادی ظرفیت‌های زیادی دارد و برای جلب سرمایه‌گذاری‌های بیرونی، به‌خصوص در قسمت استخراج معادن کشور، سکتور زراعت، تولید انرژی و سایر بخش‌های دیگر می‌باشد. در شرایط فعلی، فرصت‌ها و تسهیلات لازم برای جلب سرمایه‌گذاری بیرونی فراهم شده است.»
احمد فردوس بهگزین یکی از آگاهان مسایل اقتصادی گفت: «سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند در داخل افغانستان موثر واقع شوند؛ چرا که آن‌ها از ماشینری بسیار خوب برخوردار هستند. معادن یک بخش بسیار حساس و ظریف است.»
تازه ترین های چشم انداز اقتصادی افغانستان
عضو ماهنامه شوید
لینک های مفید
چشم‌انداز اقتصادی افغانستان
درباره این ماهنامه
در مورد چشم‌انداز اقتصادی افغانستان بیشتر بخوانید.
منابع
منابع این ماهنامه را مشاهده کنید.
© 2025 حق نشر برای موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان محفوظ است.