چشم انداز اقتصادی افغانستان
نوامبر 2025
چشمانداز اقتصادی افغانستان، یک ابتکار خلاقانه از موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان (AELSO) است که مهمترین و آخرین رویدادهای اقتصادی افغانستان را در یک ماه اخیر، منعکس میکند.
با مطالعه این ماهنامه اقتصادی که به سه زبان (پشتو، دری و انگلیسی) تهیه و ترتیب شده است، شما میتوانید دید گستردهتری از اقتصاد افغانستان داشته باشید.
صادرات ۳۷۹ میلیون دالری به هند در هفت ماه گذشته
وزارت صنعت و تجارت میگوید که در جریان هفت ماه گذشته، به ارزش ۵۲۵ میلیون دالر میان افغانستان و هند داد و ستد صورت گرفته است.
به گفته سخنگوی این وزارت، از این مجموع، ۳۷۹ میلیون دالر کالا از افغانستان به هند صادر شده و میوه خشک بیشترین سهم را در صادرات داشته است.
وزارت خارجهٔ هند اعلام کرد که پروازهای کارگو میان دو کشور دوباره از سر گرفته میشود.
کارشناسان باور دارند که دهلیزهای هوایی میتواند بدیل مناسبی برای بندر واگه باشد و نقش مهمی در افزایش حجم تجارت با هند ایفا کند.
خانجان الکوزی، عضو پیشین هیات مدیره اتاق تجارت و سرمایهگذاری، گفت: «کارگوهای هوایی یک بدیل بسیار خوب هستند؛ اما باید در قیمت نیز کمک شود تا تاجران متضرر نشوند. همچنان باید به تکسهای میدان توجه صورت گیرد. کارگو برای میوهٔ خشک بسیار مناسب است.»
میر شاکر یعقوبی، آگاه مسایل اقتصادی، نیز میگوید: «حالا که راه کارگو از سر گرفته شده است، من مطمئن هستم که بر میزان تجارت افغانستان تاثیر مثبت دارد و حجم تجارت با هند را افزایش میدهد.»
این در حالی است که هفتهٔ گذشته نورالدین عزیزی، وزیر صنعت و تجارت امارت اسلامی افغانستان، برای توسعه روابط تجارتی و اقتصادی به هند سفر کرد و با مقامهای هندی دیدارهایی داشت.
گشایش نخستین کارخانه پروسس انار در کندهار با سرمایهگذاری ۵۰ میلیون افغانی
نخستین کارخانه پروسس انار در کندهار با سرمایهگذاری ۵۰ میلیون افغانی گشایش یافت.
مسوولان با ستایش از فعالیت این کارخانه، از آغاز صادرات به روسیه و کازاخستان خبر میدهند.
این کارخانه روزانه بیش از ده تُن انار، آبانار و دانه انار را پروسس میکند.
عبدالناصر عادل، رییس کارخانه، گفت: «ما تاکنون دو میلیون افغانی سرمایهگذاری کردهایم، اما این سرمایهگذاری به پنجاه میلیون افغانی خواهد رسید و از این طریق در بخش تولید آبمیوه و دانه انار خدمات استاندارد ارایه خواهیم داد و برای شمار زیادی از افراد نیز زمینه کاری فراهم میکنیم.»
مسوولان اتاق تجارت و سرمایهگذاری کندهار میگویند که با وجود مشکلات ترانزیتی با کشورهای همسایه، توانستهاند زمینه صادرات انار کندهار را به روسیه، کازاخستان و کشورهای دیگر فراهم کنند.
در سوی دیگر، شماری از باغداران انار نیز ساخت کارخانههای پروسس انار در داخل کشور را گامی مهم در راستای تقویت اقتصادی خود میدانند.
شیرعلی، باغدار، گفت: «بهدلیل مسدود بودن جادهها نگرانیهای ما زیاد بود، اما ساخت چنین مرکزهایی مشکلات ما را کاهش خواهد داد. فرصت خوبی است و باید توسعه یابد.»
سمیعالله، باغدار دیگر، گفت: «ساخت اتاقهای فرآوری انار بهترین دستاورد برای ما است، زیرا دیگر انار ما هدر نخواهد رفت.»
انار کندهار که شهرت جهانی دارد، بیشترین باغهای آن در ولسوالیهای ارغنداب، ژری و ارغستان این ولایت قرار دارند.
شرکت هوایی آریانا نرخ جدید صادرات و واردات از هند را اعلام کرد
شرکت هوایی آریانا اعلام کرده است که از این پس، هر کیلوگرام کالای صادراتی افغانستان به هند با تعرفه یک دالر، و هر کیلوگرام کالای وارداتی از این کشور با نرخ ۸۰ سنت انتقال داده خواهد شد.
به گفته مسوولان، این تصمیم پس از آن گرفته شد که پاکستان گذرگاههای تجاری خود را روی کالاها و مسافران افغان بست. این کاهش نرخها در مقایسه با گذشته ۱۲۰ درصد عنوان شده است.
مسوولان این شرکت هوایی تاکید میکنند که این اقدام در هماهنگی با سیاستهای اقتصادی امارت اسلامی و برای حمایت از تاجران، کشاورزان و تولیدکنندگان داخلی روی دست گرفته شده است.
میوههای تازه و خشک، زعفران، قالین و دیگر تولیدات باکیفیت افغانستان، از این پس با هزینه کمتر و در زمان کوتاهتر به بازارهای هند منتقل خواهد شد.
در همین حال، بخش سکتور خصوصی، با توجه به اینکه افغانستان یک کشور محاط به خشکه است، میگوید انتقالات از طریق دهلیزهای هوایی میتواند دسترسی کشور را به بازارهای جهانی تسهیل کند.
بانک جهانی: صادرات افغانستان در ماه اکتوبر ۱۳ درصد افزایش یافت
بانک جهانی در تازهترین گزارش خود اعلام کرده است که با وجود مسدود بودن گذرگاهها با پاکستان، صادرات افغانستان در ماه اکتوبر نسبت به ماه سپتمبر ۱۳ درصد افزایش داشته است.
در گزارش آمده است که تاجران افغان در این ماه توانستهاند مسیر کالاهای صادراتی خود را موفقانه به سوی هند و اوزبیکستان تغییر دهند و افزایش تقاضای کشورهای همسایه برای محصولات زراعتی افغانستان در این رشد نقش داشته است.
بانک جهانی در بخش از گزارش افزوده است: «صادرات مواد خوراکی افغانستان در ماه اکتوبر به ۲۳۸ اعشاریه ۴ میلیون دالر رسیده که بیانگر رشد سالانه ۸ اعشاریه ۶ درصد است. صادرات این مواد در هفت ماه نخست سال مالی ۲۰۲۵ بیش از ۲۲ درصد افزایش یافته است. اما صادرات ذغالسنگ بهدلیل بسته بودن راههای پاکستان کاهش چشمگیر داشته است.»
در گزارش آمده است که صادرات مجموعی افغانستان در هفت ماه نخست سال مالی ۲۰۲۵ به یک اعشاریه یک میلیارد دالر رسیده و این رقم نشاندهنده رشد ۱۰ درصدی سالانه است.
بر بنیاد گزارش، هند در ماه اکتوبر بزرگترین واردکننده کالاهای افغانستان بوده و ۵۰ درصد صادرات افغانستان در این ماه به هند ارسال شده است.
در بخش واردات نیز بانک جهانی گفته است که واردات افغانستان در ماه اکتوبر نسبت به سپتمبر ۲ درصد افزایش داشته و به بیش از یک اعشاریه یک میلیارد دالر رسیده است.
در بخش دیگری از گزارش آمده است: «افغانستان در هفت ماه نخست سال مالی ۲۰۲۵ به ارزش ۷ اعشاریه ۶ میلیارد دالر واردات داشته که نشاندهنده رشد سالانه ۲۱ درصد است. واردات مواد خام در این مدت ۴۵ درصد افزایش یافته که بیانگر گسترش فعالیتهای صنعتی در کشور است.»
بانک جهانی در این گزارش همچنان یادآور شده است که بازگشت مهاجران از ایران و پاکستان، زمینلرزههای اخیر در شرق و شمال کشور، قطع انترنت و خدمات مخابراتی و تغییر اولویتهای منطقهای از عوامل فشار بر اقتصاد افغانستان بودهاند.
نمایشگاه امام ابوحنیفه (رح) در کابل با امضای تفاهمنامههایی به ارزش ۷۵۰ میلیون دالر و ۹۰۰ هزار بازدیدکننده پايان يافت
کابل (پژواک، ۲ قوس ۱۴۰۴): اتاق تجارت و صنایع افغانستان نمایشگاه ملی و بينالمللی امام ابوحنیفه (رح) را پُردستاورد توصیف کرده میگوید که در این رويداد، تفاهمنامههایی به ارزش ۷۵۰ میلیون دالر به امضا رسیده، حدود ۸۰ میلیون افغانی فروشات شده و نزدیک به ۹۰۰ هزار تن از آن بازدید کردهاند.
به گفتهٔ مسؤولين، در این نمایشگاه هفتروزه، انواع محصولات و تولیدات داخلی و خارجی در ۸۰۰ غرفه به نمایش گذاشته شده بود و متشبثین زن نیز حضور فعال داشتند.
محمدولی امینی، رئیس عامل اتاق تجارت و صنایع افغانستان، در مراسم اختتامیۀ گفت که این دورهٔ نمایشگاه نسبت به سه نمایشگاه قبلی، هم از نظر کمیت و هم از نظر کیفیت، «فوقالعاده عالی و پُردستاورد» بود.
او افزود که تعداد غرفهها، شرکتکنندهگان داخلی، حضور شرکتهای کشورهای خارجی، در مقایسه با دورههای گذشته بیسابقه بوده است.
به گفتهٔ امینی، از مجموع ۸۰۰ غرفه اين نمايشگاه، ۳۰۰ غرفه متعلق به شرکتهای خارجی و باقی مربوط تولیدات داخلی افغانستان بوده است.
رئیس عامل اتاق تجارت و صنايع همچنان گفت، در جریان نمایشگاه حدود ۸۰ میلیون افغانی فروشات انجام شده و شمار بازدیدکنندهگان به ۹۰۰ هزار نفر رسیده است.»
به گفتهٔ امینی، بزرگترین تفاهمنامه در این نمایشگاه، میان «خوافی گروپ» و یک شرکت ایرانی برای ساخت فابریکهٔ فولاد به ارزش ۴۰۰ میلیون دالر امضا شدهاست.
طه شهیدی، یکی از غرفهداران میگوید که اين نمایشگاه برای آنان پُردستاورد بوده و قراردادهای خوبی بهدست آوردهاند..
عتیقالله احدی، غرفهدار دیگر نیز با ابراز خرسندی گفت که آنان در این نمایشگاه با بازدیدکنندهگان زیاد و فروشات خوب روبهرو شدند و خواستار برگزاری نمایشگاههای بیشتر در آینده گردید.
امیدواریها به گشایش دهلیز واخان؛ راه نزدیک افغانستان به بازارهای شرق آسیا
نزدیک به دو ماه از توقف تجارت میان افغانستان و پاکستان میگذرد و در این مدت تلاش کرده است تا مسیرهای بدیل تجارتی را توسعه دهد.
دهلیز واخان، نقطهای که افغانستان را تنها از طریق یک مرز ۷۶ کیلومتری به چین وصل میکند، اکنون بهعنوان یک فرصت تازه مورد توجه قرار گرفته است؛ مسیری که میتواند افغانستان را از وابستگی به راههای محدود جنوب و غرب رها کرده و زمینه دسترسی مستقیم به بازارهای شرق آسیا بهویژه چین را فراهم سازد.
عبدالشکور هدهوال، آگاه مسایل اقتصادی، میگوید: «در این هیچ شک نیست که واخان برای افغانستان نزدیکترین راه است. از این طریق بازرگانان افغانستان میتوانند به پیمانهٔ زیاد صادرات داشته باشند و واردات انجام دهند. این راه هم ارزان است و همچنان به بهای کم داد و ستد صورت میگیرد. از امارت اسلامی میخواهیم که این راه را هرچه زودتر افتتاح کند.»
اتاق تجارت و سرمایهگذاری افغانستان تاکید میکند که چین از شرکای مهم تجارتی افغانستان است و سالانه حدود یک میلیارد دالر داد و ستد میان کابل و بیجینگ انجام میشود.
مسوولان این اتاق میگویند که آغاز تجارت از طریق دهلیز واخان میتواند نقش چشمگیری در افزایش صادرات افغانستان به چین داشته باشد.
وزارت اقتصاد نیز دهلیز واخان را یک پروژه مهم در تقویت همکاریهای منطقهای و توسعهٔ صادرات افغانستان عنوان میکند.
عبداللطیف نظری، معین مسلکی این وزارت، گفت: «دهلیز واخان در توسعهٔ صادرات افغانستان، دستیابی به بازارهای بینالمللی و همچنین تقویت همکاریهای منطقهای نقش اساسی و کلیدی ایفا میکند.»
هرچند وزارت احیا و انکشاف دهات اخیراً در مورد این دهلیز تازه اظهار نظر نکرده است، اما پیشتر اعلام کرده بود که کار جغلاندازی فاز اول و دوم جاده واخان تا پایان سال جاری تکمیل خواهد شد.
صادرات نه میلیون دالری جلغوزه به بیرون از کشور در هشت ماه پسین
جلغوزه از قلمهای مهم صادراتی افغانستان بهشمار میرود و همهساله از کشور به منطقه و جهان صادر میشود.
وزارت صنعت و تجارت اعلام کرده است که در هشت ماه نخست سال روان خورشیدی، ۶۴۵ تُن جلغوزه به ارزش نزدیک به ۹ میلیون دالر به بیرون از کشور صادر شده است.
آخندزاده عبدالسلام جواد، سخنگوی وزارت صنعت و تجارت، میگوید که «جلغوزهٔ سیاه افغانستان طی هشت ماه سال ۱۴۰۴ به کشورهای چین، هند، امارات متحدهٔ عربی، ایتالیا، عربستان سعودی، امریکا، کویت و دیگر کشورها صادر شده است.»
جلغوزه افغانستان با داشتن کیفیت عالی، در کشورهای مختلف از جمله چین متقاضیان فراوان دارد.
شماری از بازرگانان میگویند که اگر صادرات جلغوزه از طریق دهلیزهای هوایی افزایش یابد و هزینه انتقال آن کاهش پیدا کند، میزان صادرات این محصول بیشتر خواهد شد.
محبوبالله محمدی، یکی از بازرگانان، میگوید: «اما چالشهایی که هنوز هم پابرجاست، نبود برنامههای نمایشگاهی در اکثر کشورهای جهان، نبود ثبت این محصول افغانستان در برنامههای بیتوبی دیجیتالی جهانی و همچنان صادرات محصولات ما بهشکل خام به اکثر کشورها، بهخصوص چین است.»
آذرخش حافظی، رییس پیشین اتاق تجارت و سرمایهگذاری، تأکید میکند: «جلغوزه یک قلم عمدهٔ صادراتی میوهٔ خشک است و قیمت آن در بازارهای بینالمللی بلند است. امسال قیمتها زیاد خوب نبود، اما ارزش آن را دارد که از طریق دهلیزهای هوایی صادر شود.»
جلغوزه در افغانستان بیشتر از ولایتهای پکتیکا، پکتیا، خوست، ننگرهار، نورستان، کندز و برخی مناطق کوهستانی شمالشرق کشور حاصل میشود.
افزایش ۲۵ درصدی محصول مالته در ننگرهار
محصول مالته در ننگرهار امسال نسبت به سال گذشته ۲۵ درصد افزایش یافته است.
مسوولان میگویند که سال گذشته باغهای کانال ننگرهار سهونیم هزار تُن مالته حاصل داده بودند؛ اما امسال این رقم به حدود پنجونیم هزار تُن خواهد رسید.
آنان دلیل این افزایش را ایجاد باغهای خصوصی مالته در ننگرهار عنوان میکنند.
محمد نبی بهار، سخنگوی ریاست عمومی شرکتهای دولتی، گفت: «امسال در حاصلبرداری مالته، ۲۵ درصد افزایش داشتهایم. سال گذشته، حاصلات ما از مالته سهونیم هزار تُن بود و امسال به پنجونیم هزار تُن رسیده است. دلیل این افزایش، احداث باغهای جدید در برخی مناطق است که امسال برای نخستینبار محصول دادهاند.»
از سوی دیگر، باغداران نیز از بستهماندن راه تورخم ابراز خرسندی کردهاند و میگویند که پاکستان همواره در فصل رسیدن میوههای تازه افغانستان گذرگاه را میبندد و لازم است امارت اسلامی نیز با همین رویکرد ادامه دهد.
ظاهر شاه، یکی از باغداران، گفت: «حتی اگر راه پاکستان هم باز شود، نباید اجازه واردات مالته و کینو از پاکستان داده شود. ما به اندازه کافی مالته داریم که میتوانیم آن را به سراسر افغانستان برسانیم.»
عمیر خان، یکی از کارگران، گفت: «ما اینجا کار میکنیم. وقتی مالته میرسد، ما آن را میچینیم و در کارتنها بستهبندی میکنیم تا لقمهای حلال برای خانوادههای خود تهیه کنیم.»
کارشناسان باور دارند که اگر امکانات لازم برای بستهبندی و صادرات مالته داخلی فراهم شود، نهتنها باغداران به درآمد مناسبی خواهند رسید، بلکه در رشد اقتصاد ملی نیز نقش مهمی ایفا خواهد شد.
برشنا: ادارهها و افراد بانفوذ میلیاردها افغانی صرفیه برق را نپرداختهاند
شرکت برشنا میگوید که ادارهها، مقامهای زورمند در حکومت پیشین و شماری از شهروندان به علت نپرداختن صرفیههای برق، نزدیک به ۲۰ میلیارد افغانی به این شرکت بدهکار اند.
عبدالباری عمر، رییس شرکت برشنا، میافزاید که در میان بدهکاران، بیشتر نهادهای حکومتی شامل اند.
آقای عمر تاکید میکند که این شرکت تلاش دارد این بدهیها را گردآوری کرده و از آن برای توسعه کشور و ارایه خدمات بهتر برقرسانی به شهروندان استفاده کند.
عبدالباری عمر، رییس شرکت برشنا، در این باره افزود: «جایدادها، مهمانخانهها، قبرها و باغهای افراد از حکومت پیشین از ما قرضدار اند و برخی دیگر افراد که از شهروندان عادی بودند و سیاست دور بودند، فعلا در بیرون از کشور اند، آنها هم قرض دارند.»
در همین حال، برخی آگاهان مسایل اقتصادی هشدار میدهند که ادامه بدهیهای کلان بر دوش ادارههای حکومتی و افراد بانفوذ میتواند روند تأمین و توزیع برق در کشور را با چالش روبهرو بسازد.
آنان میگویند نبود شفافیت در پرداخت صرفیهها، بیتوجهی ادارهها و عدم پیگیری بدهیها در سالهای گذشته از عوامل بنیادی افزایش این ارقام است.
میر شاکر یعقوبی، آگاه مسایل اقتصادی، در این باره میگوید: «متأسفانه سوءاستفاده از موقوفههای حکومتی و نبود قانون برای پاسخگو بودن افراد زورمند در حکومت پیشین برای پرداخت بل برق از دلایل عمده است که آنان پول برق را پرداخت نکردند و شرکت برشنا از نگاه تأمین منابع مالی به چالش روبهرو شود.»
آگاهان همچنین پیشنهاد میکنند که حکومت باید روند جمعآوری بدهیها را بهگونه منظم، شفاف و بدون تبعیض انجام دهد تا شرکت برشنا بتواند هزینههای واردات برق و نگهداری شبکه را تامین کرده و خدمات بهتری ارایه کند.
از بستهماندن گذرگاههای افغانستان و پاکستان ۵۰ روز گذشت
با وجود سپریشدن ۵۰ روز، گذرگاههای مرزی میان افغانستان و پاکستان همچنان بسته مانده و هیچ نشانهای از بازگشایی کامل آنها دیده نمیشود.
این گذرگاه تنها پاکستان گذرگاه تورخم را برای اخراج مهاجران کشور بهگونه یکطرفه بازگشایی کرده است.
منابع محلی و آگاه هشدار میدهند که چرخ صادارات و واردات میان دوطرف کامل متوقف شده، صدها موتر کالاهای بازرگانی در دو طرف خط دیورند گیر ماندهاند.
بهگفته منابع آگاه، هنوز هم ظاهرن اقدامهای جدی برای بازگشایی فوری گذرگاهها در آینده نزدیک اعلام نشده است.
با این حال در سپین بولدک قندهار، باشندگان محل هشدار میدهند که بسته شدن گذرگاه سپین بولدک سبب شده تا کاروبار شان از رونق بیافتد. عاید روزانه شان هم از هزار بهصفر سقوط کند.
یک باشنده سپین بولدک میگوید: «در گذشته در این گذرگاه سرگرم کار بودیم. برادرم نیز حالا بیکار است. روزانه هزار تا دو هزار پنجصد افغانی عاید داشتیم.»
یک باشنده دیگر سپین بولدک که نخواست نامش فاش شود گفت: «روزانه هزار تا هزار دو صد افغانی کار میکردیم. اما با مسدود شدن گذرگام حالا بیکار استیم.»
تورخم، سپین بولدک، غلامخان، انگوراده و چمن از گذرگاههای مهم میان افغانستان و پاکستان اند. اتاق تجارت پیشتر بهآمو گفت سقف تجارت میان افغانستان و پاکستان در ماه کموبیش دو صد میلیون دالر است.
صدوپنجاه میلیون دالر واردات و کموبیش پنجاه میلیون دالر صادرات. بربنیاد این آمارها حالا در هر سی روز کموبیش برای دو طرف دو صد میلیون دالر تنها زیان مالی تجارتی میرسد.
یک باشنده سپین بولدک میگوید: «کاروبار نیست. در گذشته عاید نسبی داشتیم. حالا گذرگاه مسدود است و آن عاید روزانه نیست.»
بهدنبال تنشها میان طالبان و پاکستان، گذرگاهها میان افغانستان و پاکستان بسته شدند. پاکستان طالبان را متهم میکند که از تیتیپی یا تحریک طالبان پاکستانی حمایت میکند. اما طالبان رد میکنند.
این اختلاف تا به مرز تنش و درگیری نظامی رسید تا اینکه به توقف تجارت نیز انجامید.
افزون بر این در دو طرف خط دیورند، هزاران مسافر نیز گیر ماندهاند، در میان این مسافران، بیماران نیز شامل اند که برای درمان بهپاکستان میروند یا از درمان از پاکستان برگشتهاند در امتداد خط دیورند گیر ماندهاند.
اتاق تجارت: کالاهای وارداتی افغانستان به ارزش میلیاردها دالر در پاکستان متوقف ماندهاند
اتاق تجارت و سرمایهگذاری میگوید که کالاهای وارداتی بازرگانان کشور به ارزش ۶ تا ۶.۵ میلیارد دالر در بندرها و گذرگاههای پاکستان متوقف ماندهاند.
خانجان الکوزی، عضو هیئت مدیره این اتاق، به آمو گفته است که بیشتر این کالاها به گونه ترانزیت از راه پاکستان وارد افغانستان میشدند و از ۴۷ روز به اینسو در بندر کراچی، گذرگاه تورخم و گذرگاه سپینبولدک متوقف هستند.
به گفته او، بیش از ۱۱۵۰۰ کانتینر حامل کالاهای وارداتی افغانستان در پاکستان متوقف هستند.
او میگوید: «این تعداد کالاها خراب میشود، وقتش میگذرد و تاریخش تمام میشود و تقریبا روزانه ۲ میلیون دالر به تاجر افغانستان و پاکستان ضرر میرسد.»
۴۷ روز می است که کالاهای بازرگانی افغانستان در بندرهای پاکستان متوقف اند.
بر بنیاد آمارهای اتاق تجارت، تا اکنون بازرگانان کشور و بازرگانان پاکستان از رهگذر توقف کالا نزدیک به ۱۰۰ میلیون دالر جریمه شده و زیان دیده اند.
برخی از آگاهان مسایل اقتصادی میگویند که در نتیجه توقف تجارت با پاکستان و بلند رفتن بهای مواد غذایی، بحران بشردوستانه در افغانستان وخیمتر خواهد شد.
تا هنوز نه تنها تنشها میان طالبان و پاکستان کاهش نیافته بل جنگندههای پاکستانی بمباران هوایی در ولایتهای کنر و خوست را از سر گرفتهاند. تنشهای که بر باور آگاهان مسایل اقتصادی، تجارت، ترانزیت و در کل اقتصاد دو کشور را آسیب جدی رسانده است.
تازه ترین های چشم انداز اقتصادی افغانستان
عضو ماهنامه شوید
لینک های مفید
چشمانداز اقتصادی افغانستان
درباره این ماهنامه
در مورد چشمانداز اقتصادی افغانستان بیشتر بخوانید.
منابع
منابع این ماهنامه را مشاهده کنید.
© 2023 حق نشر برای موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان محفوظ است.