نوامبر 2023
© عکس از عارف کریمی / AFP / گتی ایمیجز – کارگران در حال برداشت گلهای زعفران در منطقه غوریان هرات.
چشمانداز اقتصادی افغانستان، یک ابتکار خلاقانه از موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان (AELSO) است که مهمترین و آخرین رویدادهای اقتصادی افغانستان را در یک ماه اخیر، منعکس میکند.
با مطالعه این ماهنامه اقتصادی که به سه زبان (پشتو، دری و انگلیسی) تهیه و ترتیب شده است، شما میتوانید دید گستردهتری از اقتصاد افغانستان داشته باشید.
شرکت هوایی “فلای دبی” پس از دو سال توقف، پروازهایش به کابل را روز چهارشنبه، ۲۴ عقرب از سر گرفت.
شورای بازرگانان افغان در امارات متحده عربی گفته است که پروازهای این شرکت هوایی در نتیجه تلاشهای بازرگانان این شورا و مسوولان در حکومت سرپرست از سر گرفته شده است.
حاجی عبیدالله صدرخیل، رییس شورای بازرگانان افغان در امارات متحده عربی که در نخستین پرواز این شرکت به کابل آمده، به طلوعنیوز گفته است که از سرگیری پروازهای فلای دبی افزون بر اینکه بهای تکت کابل – دبی را ارزان ساخته، در راستای توسعه فعالیتهای بازرگانی نیز اثرهای خوبی خواهد داشت.
حاجی عبیدالله صدرخیل افزود: «سر این موضوع ما بسیار زحمت کشیدیم تا که ما امروز موفق شدیم پرواز فلای دبی بخیر و سلامت به کابل آمد و آغاز این پروازها بر اقتصاد افغانستان، به مسافر افغانستان و برای حکومت سرپرست افغانستان یک دستآورد بسیار کلان است.»
امام الدین احمدی، سخنگوی وزارت ترانسپورت و هوانوردی در این باره گفت: «سایر شرکتهای هوایی خارجی نیز در آینده پروازهای خود را آغاز خواهند کرد. وزارت ترانسپورت و هوانوردی تمامی تلاشهای خود را برای ارایه خدمات بهگونهی معیاری انجام داده و میدهد.»
مسوولان در وزارت ترانسپورت نیز از فضای امن افغانستان برای هرنوع پرواز سخن میزنند و آغاز پرواز شرکتهای خارجی را برای رقابت سالم برای تعیین قیمتها نیز مهم میدانند.
عبدالستار غروال، رییس عمومی میدانهای افغانستان گفت: «با تلاش وزارت ترانسپورت و هوانوردی به هدف آوردن سهولتهای بیشتر برای هموطنان و از لحاظ اقتصادی به آنان همکاری شود، پروازهای فلای دبی در قسمت قیمتها بسیار تاثیر مثبت خواهد داشت.»
عبدالهادی محمد، رییس میدان هوایی بینالمللی کابل در این باره گفت: «در بخش امنیت میدان هوایی، هوانوردی و مصوونیت، ترافیک و اطفاییه و یا هواشناسی، تمامی خدمات ما معیاری اند.»
با این حال، اتاق تجارت و سرمایهگذاری نیز آغاز پروازهای شرکتهای هوایی خارجی به کابل را به سود اقتصاد کشور میداند.
خان محمد سرفرازباز، رییس دارالانشای اتاق تجارت و سرمایهگذاری گفت: «شرکتهای خارجی اگر در افغانستان پرواز داشته باشند، به نفع مردم افغانستان و به نفع سکتور خصوصی و نفع تجارت افغانستان است.»
بربنیاد اطلاعات شورای بازرگانان افغان در امارات متحده عربی، شرکت فلای دبی هم اکنون روزانه دو پرواز از کابل به دبی انجام میدهد و سر از ماه آیندهی میلادی، شمار پروازهای این شرکت به چهار پرواز در روز خواهد رسید و در بهای تکت آن نیز کاهش چشمگیری بوجود خواهد آمد.
نخستین نمایشگاه ملی و بینالمللی ویژه بانوان زیر نام خدیجةالکبری روز چهارشنبه در کابل گشایش یافت.
سلما یوسفزی رییس اتاق تجارت و صنایع زنان، هدف از برگزاری این نمایشگاه را تشویق بانوان صنعتکار و بازرگان عنوان میکند و میگوید که برای دستکم ۸۵۰ بانو در این نمایشگاه غرفه اختصاص یافته است.
سلما یوسفزی با تاکید بر اینکه این نمایشگاه برای معرفی و بازاریابی صنایع دستی و سایر فرآوردههای زنان مهم است، گفت: «تشویق بیشتر باید شوند بالای جوازهای آنان و هویتهای تولیدات اینها [زنان] کار زیادتر شود و بدون شک به این شکل بازارها زیاد لازم است.»
برخی آگاهان مسایل اقتصادی نیز برگزاری نمایشگاه ویژه بانوان را در رشد صنایعدستی و ایجاد فرصتهای بیشتر در زمینه معرفی و بازاریابی فرآوردههای تولیدی زنان سودمند میخوانند.
عبدالظهور مدبر، آگاه مسایل اقتصادی به رسانهها گفت: «برای تسریع روند تجاری بعضی خانمهای متشبث، نیاز است نظام حاکم از یک سری ایدههای تجاری استفاده کند مثل کاهش میزان مالیات همچنان پرداخت یک سری ثبث آیدیها و کاهش میزان تعرفههای گمرکی تا اموال تجارتی شان را بتوانند خوبتر به کشورهای بیرون صادر کنند.»
میرشکیب میر، آگاه دیگر گفت: «دسترسی بانوان به بازارهای بیرونی میتواند در قسمت بهبود و رشد بیشتر تجارت آنان موثر واقع شود.»
نمایشگاه بینالمللی خدیجةالکبری که از سوی اتاق تجارت و صنایع زنان و نهادهای همکار آن در پایتخت راهاندازی شده، در آن فرآوردههای گوناگون تولیدی زنان از تمامی ولایتها در ۸۵۰ غرفه به نمایش گذاشته شدهاند
بهای یک دالر امریکایی در صرافیهای کابل کمتر از شصت و هفت افغانی رسید.
اتحادیه صرافان کشور، روز یکشنبه، ۲۱عقرب به طلوعنیوز گفت که بهای یک دالر امریکایی در بازارهای کشور شصت و شش افغانی و پنجاه پول مبادله میشود.
این اتحادیه جلوگیری از داد و ستد با ارزهای خارجی دیگر را به جای افغانی، از علتهای افزایش بهای افغانی در برابر دالر میدانند.
عبدالرحمن زیرک، سخنگوی اتحادیه صرافان به طلوعنیوز گفت: «دلیل عمده این است که در ولایتهای که از سالها به این سو کلدار به چلش بود و داد و ستد میشد از طرف «د افغانستان بانک» برای آنان ضربالاجل تعیین شده بود.»
محمد داوود نظری، صراف گفت: «از سه ماه بدینسو قیمت افغانی به گونهی تدریجی بلند میرود و دالر پایان میآید و این برای اقتصاد افغانستان یک خبر خوب است.»
اتحادیه صرافان کشور میافزاید که برای حفظ ثبات پول کشور، باید پول بیشتر افغانی به بازارها تزریق شود.
از سویی هم، بانک مرکزی افغانستان میگوید که منابع کافی پول افغانی را در اخیار دارد و درصورت نیاز برای حل چالشهای باشندگان کشور، آن را وارد بازار خواهند کرد.
حسیبالله نوری، سخنگوی بانک مرکزی گفت: «به هموطنان اطمینان داده میشود که دی افغانستان بانک بانکنوتهای کافی در اختیار دارد تا با در نظر داشت شاخص پولی آن را در بازار تزریق و نشر کند.»
با وجود آنکه بهای دالر در برابر افغانی کاهش یافته، اما شماری از باشندگان پایتخت میگویند که بهای مواد اولیه هنوزهم کاهش نیافته است.
فیصل، باشنده کابل به طلوعنیوز گفت: «خواست ما از دولت همین است که در نرخها تفاوت بیاورند و نرخ ارزان شود، آرد ارزان شود، روغن ارزان شود، برنج ارزان شود دیگر مشکل ده دالر نیست، دالر مهم نیست برای ما، برای ما مردم غریب دالر مهم نیست.»
عبدالکریم، دکاندار گفت: «در گذشته دالر به یک صدو سی افغانی رسیده بود، یعنی ده هزار و سه صد، حالا به شش هزار و شش صد؛ این فایده است یا زیان؟ در گذشته یک بوری برنج به سه هزار و پنج افغانی بود حالا به دوهزار و دوصد افغانی است.»
این در حالیست که در چنده ماه پسین، بهای دالر در کشورهای منطقه و همسایه افغانستان بهویژه پاکستان و ایران افزایش داشته است.
بانک جهانی در یک گزارش تازه درمورد افغانستان گفته که عواید ملی در این کشور در جریان پنج ماه نخست سال جاری مالی ۸ درصد نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته افزایش یافته است.
بربنیاد این گزارش، عواید ملی در افغانستان در پنج ماه نخست سال جاری مالی به ۷۸ میلیارد افغانی میرسد، اما با آنکه در مقایسه با مدت زمان مشابه در سال گذشته افزایش را نشان میدهد، ۷ میلیارد افغانی کمتر از هدف تعیین شده است. تعرفه گمرکی و مالیات بر کسب و کار ۶۰ درصد عواید را تشکیل میدهد.
طبق گزارش بانک جهانی، صادرات افغانستان نیز در هفت ماه نخست سال ۲۰۲۳ سه درصد نسبت به مدت زمان مشابه در سال قبلی افزایش یافته است. صادرات ماهانه اما به دلیل کاهش صادرات زغال سنگ سیر نزولی را میپیماید. واردات در مدت زمان مذکور ۳۲ درصد افزایش یافته و ارزش آن به ۴.۴ میلیارد دالر میرسد.
بانک جهانی گفته است که با وجود بزرگ شدن کسر تجارت، ارزش پول افغانی دربرابر دالر از جنوری تا آگست امسال ۷.۳ درصد بالا رفته است.
این نهاد گفته است که در کنار جریانهای ناشناس خارجی، ممنوعیت استفاده از اسعار خارجی در معاملات داخلی، عرضه محدود پول، حواله جات و ارسال دالر توسط سازمان ملل متحد از دلایل افزایش ارزش پول افغانی به شمار میرود. کمکهای نقدی سازمان ملل متحد امسال به ۱.۱۲ میلیارد دالر میرسد.
در گزارش بانک جهانی همچنان آمده که از ماه اپریل ۲۰۲۳ نرخ مواد در افغانستان به دلیل افزایش عرضه، افزایش ارزش پول افغانی و کاهش تقاضا پایین آمده است.
مقامهای وزارت معادن و پترولیم میگویند که سطح استخراج نفت قشقری در ولایت سرپل روزانه به۴۰۰ متریک تُن میرسد.
به گفته مسوولان این وزارت، در آینده نزدیک استخراج نفت خام از چاههای جدید احیاشده در این ولایت نیز آغاز میشود که سطح استخراج آنان افزایش چشمگیری خواهد داشت.
از سویی هم، مسوولان اتاق تجارت و سرمایهگذاری میگویند که ظرفیت بالای در حوزه نفتی کشور وجود دارد و نیاز است که وزارت معادن و پترولیم سرمایهگذاران داخلی را نیز در این قراردادها تشویق کند.
خان جان الکوزی، عضو اتاق تجارت و سرمایهگذاری، گفته است: «باید یک شرکت مشترک ساخته شود و هرکس سهم خود را داشته باشد و برای سرمایهگذاران داخلی زمینه مساعد شود.»
کارشناسان اقتصادی نیز به این باور اند که افغانستان سرشار از منابع مختلف طبیعی به ویژه در حوزه نفت است و اگر برنامهریزی درست برای بهرهگیری از این منابع روی دست گرفته شود، میتواند تاثیر عمیق و مثبتی بر توسعه اقتصادی کشور داشته باشد.
عبدالقادر جیلانی، تحلیلگر امور اقتصادی، گفت: «من مطمئن هستم که میزان تولید و استخراج نفت زیاد بلند میرود و حتا ما باید بتوانیم که از یک هزار تُن هم زیاد تولید داشته باشیم، اما طالبان (امارت اسلامی) در این مورد باید اقدامات اساسی بکنند و تمام شرایط سرمایهگذاری را برابر کنند.»
مسوولان محلی سرپل اما میگویند که میزان نفت استخراجشده از چاههای نفت قشقری روزانه از ۶۵۰ تُن به ۹۰۰ تُن افزایش یافته است که درآمد روزانه آن به ۶۰۰ هزار دالر میرسد.
هشتمین جشنوارهی ملی گُل زعفران، به هدف بازاریابی بیشتر و یافتن راهکارهای بهتری برای فروش آن، با حضور کشاورزان و شرکتهای صادرکننده در هرات برگزار شد.
مسوولان در اتحادیهی زعفرانکاران هرات در این جشنواره، از افزایش فرآوردههای زعفران خبر میدهند و میگویند که برداشت آن، در مقایسه با سال گذشته، پنجاه درصد افزایش یافته است.
رییس اتحادیهی زعفرانکاران هرات میگوید که انتظار میرود، امسال ۳۰ تُن زعفران برداشت کنند؛ اما برخلاف این گفتهها، تولیدکنندگان زعفران در هرات، از چالشهای شان سخن میگویند.
بشیر احمد رشیدی، رییس اتحادیهی ملی زعفران کاران افغانستان میگوید: «انتظار میرود، امسال ۳۰ تُن زعفران برداشت کنند.»
اما تولیدکنندگان و فروشندگان زعفران میگویند که امسال نسبت به سالهای گذشته، به دلیل سردی هوا و خشکسالی، برداشت کمتری داشته اند و در روند صادرات زعفران نیز، با چالشهای روبهرو بودهاند.
از طرفیهم، مسوولان در اتاق بازرگانی و سرمایهگذاری هرات، از افزایش ۳۰ درصدی صادرات زعفران خبر میدهند و میگویند که در یک هفته، ۲۱ هزار و ۸۶۴ کیلو زعفران، به ارزش ۲۱ میلیون و ۵۶۱ هزار دالر صادر شده است.
در همین حال، مسوولان محلی طالبان در ریاست زراعت میگویند که در بیش از ۸ هزار هکتار زمین در ولایت هرات، زعفران کشت شدهاست و بیش از ۲۰ هزار کشاورز، سرگرم کار در کشتزارها استند.
پیر محمد حلیمی، رییس زراعت طالبان در هرات همچنان میافزاید: «زعفران یا طلای سرخ، از جمله تولیدات مهم در افغانستان است.»
در این میان، هرات در حوزهی غرب کشور، مقام نخست در کشت و تولید زعفران را، به دلیل آبوهوای مناسب دارد و محصول زعفران این ولایت، از شهرت جهانی برخوردار است.
گفته میشود که زعفران هرات، بیشتر در ولسوالیهای پشتونزرغون، غوریان، زندهجان، انجیل، کهسان و گذرهی این ولایت، کشت میشوند.
نمایشگاه ملی و بینالمللی «بی بی خدیجه» به روز دوشنبه به پایان رسید. در این نمایشگاه که برای هفت روز ادامه داشت، زنان «کارآفرین» در هشتصد غرفه، ساختههای دستی و فرآوردههای خود را به نمایش گذاشته بودند.
کاردار سفارت امریکا برای افغانستان میگوید که زنانِ کارآفرین به فرصتهای بیشتر و بازاریابی نیاز دارند و زنان افغانستان، قابلیت و استعداد اقتصادی بزرگی دارند.
فرآوردههای کشور در بازار مشترک افغانستان-تاجیکستان به نمایش گذاشته شد. فعالیت این بازار، پس از سپتامبر سال ۲۰۲۳ میلادی، میان افغانستان و تاجکستان، در اشکاشم بدخشان از سر گرفته شده است و کارآفرینان محلی، کالاهای مختلفی را برای فروش به این بازار میآورند.
در بازار مشترک افغانستان-تاجکستان، شهروندان خارجی نیز حضور دارند که علاقهمند فرآوردههای محلی هستند
در مورد چشمانداز اقتصادی افغانستان بیشتر بخوانید.
منابع این ماهنامه را مشاهده کنید.
© 2023 حق نشر برای موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان محفوظ است.