چشم انداز اقتصادی افغانستان
می 2025
Afghan women at a textile factory in Kabul
Source: Wikipedia.org
چشم‌انداز اقتصادی افغانستان، یک ابتکار خلاقانه از موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان (AELSO) است که مهم‌ترین و آخرین رویدادهای اقتصادی افغانستان را در یک ماه اخیر، منعکس می‌کند.
با مطالعه این ماهنامه اقتصادی که به سه زبان (پشتو، دری و انگلیسی) تهیه و ترتیب شده است، شما می‌توانید دید گسترده‌تری از اقتصاد افغانستان داشته باشید.
مردم با حضور گسترده از نمایشگاه محصولات کشاورزی بادام‌باغ استقبال کردند
وزارت زراعت، آبیاری و مالداری از افزایش شمار بازدیدکنندگان سی‌ودومین نمایشگاه محصولات کشاورزی و مالداری در بادام‌باغ کابل خبر داده است.
این وزارت همچنان از تلاش‌ها در راستای برگزاری بیشتر هم‌چون نمایش‌گاه‌ها تاکید وزریده است.
غلام محمد کاظم شهامت سخن‌گوی وزارت زراعت، آبیاری و مالداری به طلوع‌نیوز گفت: «تعداد بازدیدکنندگان و مراجعه‌کنندگان نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته است. وزارت زراعت این افزایش را قابل ملاحظه و مثمر می‌داند.»
برخی از بازدیدکنندگان، این نمایشگاه را در راستای رشد سکتور صنعت و زراعت افغانستان سودمند دانسته و تاکید ورزیده‌اند که باید از کشاورزان و صنعت‌کاران در افغانستان پشتیبانی بیشتر صورت گیرد.
محمدهارون، بازدید کننده نمایشگاه گفت: «وقتی هم‌چون نمایش‌گاه‌ها برگزار شود، دهقان‌ها و صنعت‌کاران ما تشویق می‌شوند. ما از این نمایشگاه دیدن کردیم و حضور مردم هم خیلی خوب است.»
معشوق‌الله یکی دیگر از بازدیدکنندگان می‌گوید: «تولیدات و محصولات دهقانان، باغ‌داران و بازرگانان ما سبب میشود که مردم به اقتصاد بلند دست پیدا کنند؛ زمینه کار ایجاد می‌کند و زمینه صادرات ایجاد میشود.»
همزمان برخی از غرفه‌داران در این نمایشگاه، بازار فروش را قناعت‌بخش خواندند. آنان گفتند که در سومین روز این نمایشگاه به توافقاتی نیز دست یافته‌اند.
سمیع‌الله یکی از غرفه‌داران به خبرنگار طلوع‌نیوز گفت: «ما مشتریان زیاد داشتیم و قراردادهایی کردیم. تعداد زیادی از مردم میایند و از تولیدات داخلی دیدن می‌کنند.»
حنیفه یکی دیگر از غرفه‌داران می‌گوید: «ما بسیار خوشحال هستیم. آن‌چه به این نمایشگاه آورده بودیم، تا اکنون مقدار زیاد آن را فروختیم. برخی‌ها گفتند بازهم میایند.»
گفتنی‌ست که نمایشگاه محصولات کشاورزی و مالداری سال دو بار به هدف بازریابی برای محصولات کشاورزی و مالداری و پشتیبانی از صنعت‌کاران و سکتور زراعت در بادام‌باغ کابل از سوی وزارت زراعت با همکاری نهادهای داخلی و خارجی برگزار میشود.
وزارت صنعت: در ۱۴۰۳ به ارزش ۶۶ میلیون دالر با بیشکک داد و ستد داشتیم
وزارت صنعت و تجارت آمار می‌دهد که افغانستان و قرغیزستان در سال گذشته خورشیدی به ارزش ۶۶ میلیون دالر دادوستد تجاری داشته‌اند.
آخندزاده عبدالسلام جواد سخن‌گوی این وزارت تاکید می‌ورزد که از این میان، هفت میلیون دالر آن را صادرات افغانستان تشکیل می‌دهد و مبلغ باقی‌مانده واردات است.
بیشترین صادرات افغانستان به قرغیزستان را ظروف المونیمی و مسی، دیگ‌های زودپز، قالین، میوه و انواع سبزی شامل میشود.
سخن‌گوی وزارت صنعت و تجارت افزود: «تجارت افغانستان و قرغیزستان در جریان سال ۱۴۰۳ به ارزش ۶۶ میلیون دالر بوده که از این میان، هفت میلیون دالر صادرات و ۵۹ میلیون دالر هم واردات است.»
اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری، کشورهای آسیای میانه را بدیل خوب تجارت برای صادرکنندگان افغان خوانده و از تلاش‌های مشترک در راستای افزایش تجارت با این کشورها، سخن می‌زند.
عبدالحسیب صافی، آگاه مسایل اقتصادی درباره داد وستد با کشورها گفت: «هر قدر بیشتر بتوانیم با کشورهای همسایه و منطقه روابط بازرگانی داشته باشیم، این کار به نفع افغانستان تمام میشود.»
رسانه‌های قرغیزستانی نیز به تازگی گزارش داده‌اند که این کشور در دو ماه نخست سال جاری میلادی؛ یعنی در ماه‌های جنوری و فبروری، به ارزش ۱۱.۵ میلیون دالر به افغانستان مواد نفتی صادر کرده است.
افغانستان در ۱۴۰۳ به ارزش ۱۵ میلیون دالر قالین صادر کرد
آخندزاده عبدالسلام جواد سخن‌گوی وزارت صنعت و تجارت آمار داده که افغانستان در جریان سال پار خورشیدی، به ارزش نزدیک به ۱۵میلیون دالر قالین صادر کرده است.
سخن‌گوی وزارت صنعت و تجارت گفته است که پاکستان، استرالیا، ایران، ترکیه، ترکمنستان، آلمان و برخی از کشورهای دیگر از مقصد‌های اصلی صادرات قالین افغانستان در سال پار بوده‌اند.
شماری از قالین‌فروشان در پایتخت با اشاره به اهمیت این صنعت در کشور، خواستار راه‌اندازی بیشتر نمایش‌گاه‌ها در داخل و خارج از کشور به هدف به نمایش گذاشتن تولیدات شان، هستند.
محمدهارون، قالین‌فروش در کابل به طلوع‌نیوز گفت: «در نمایش‌گاه‌های خارجی شمار کمی از افغانستان شرکت می‌کنند، یعنی زمینه اشتراک بسیار محدود است، ما از دولت تقاضا داریم که زمینه اشتراک وسیع‌تر را برای صنعت‌گران و بازرگانان قالین در نمایش‌گاه‌های خارجی فراهم بسازد.»
شفیق یکی دیگر از قالین‌فروشان می‌گوید: «قالین وطنی خود ما که رشد کند، ما خوشحال هستیم و دوم خواست ما از حکومت این است که مالیات را برای ما کاهش دهد.»
در سوی دیگر اتحادیه مولدین و صادرکنندگان قالین افغانستان نیز با اشاره به علاقه‌مندی کشورها به قالین دست‌بافت افغانستان، خواستار فراهم شدن سهولت‌های بیشتر در زمینه انتقالات قالین است.
قالین‌بافی از صنعت‌های مهم در کشور به‌شمار می‌رود که بیشتر شهروندان در ولایت‍‌های شمال، به‌ویژه جوزجان، بلخ، فاریاب و سرپل، سرگرم کار در این صنعت اند. بر بنیاد آمارهای وزارت صنعت و تجارت، یک‌میلیون و ۲۰۰هزار نفر در بخش صنعت تولید و صادرات قالین در افغانستان سرگرم کار هستند.
۲۵ تن ترشی از هرات به اروپا صادر شد
یک محموله‌ی ۲۵تنی انواع ترشی‌ها، امروز (دوشنبه، ۵ جوزا) از سوی شرکت تولیدی «گل‌نواز»، از هرات به کشورهای اروپایی صادر شد.
نوراحمد اسلام‌جار، والی هرات، این اقدام را گامی موثر در راستای رشد اقتصادی دانسته و می‌گوید که سهولت‌های زیادی در زمینه‌ی صادرات به بازرگانان فراهم شده است.
در همین حال، نوراحمد علی‌زایی، رییس شرکت تولیدی «گل‌نواز»، می‌گوید که این ترشی‌ها از فرآورده‌های کشاورزی محلی و برابر با معیارهای بین‌المللی تولید شده است.
بشیرمحمد سیرت، رییس صنعت و تجارت هرات، می‌گوید که این محموله ۲۵ تن وزن دارد و این شرکت در نظر دارد تا در آینده میزان صادرات خود را افزایش دهد.
بشیر احمد بهادری، رییس اتاق زراعت و مالداری هرات نیز، می‌گوید که فرآورده‌های کشاورزی زیادی مانند زعفران، انگور، عسل، خیار، ترشی، انجیر و سیر از هرات به کشورهای مختلف صادر میشود.
وزارت معادن: از عواید ۲۰ معدن در پروژه‌های زیربنایی استفاده میشود
وزارت معادن و پترولیم آمار می‌دهد که به هدف اجرای برخی از پروژه‌های زیربنایی در کشور، این وزارت نزدیک به ۲۰ معدن را به شرکت‌های گوناگون واگذار کرده است.
همایون افغان سخن‌گوی این وزارت تاکید می‌کند که این معادن شامل طلا، زغال‌سنگ، سرب و جست، کرومایت و نفرایت می‌باشند که برای تامین هزینه پروژه‌هایی مانند کانال قوش‌تیپه قرارداد شده‌اند.
برخی پروژه‌های جاده‌سازی و ساخت بندهای آب نیز از عواید معادن عملی می‌شوند.
سخن‌گوی وزارت معادن و پترولیم افزود: «حدود ۲۰ معدن از منرال‌های مختلف، به‌ويژه سرب و جست، طلا و کرومایت، در مقابل پروژه‌های زیربنایی و عام‌المنفعه واگذار شده است که عواید این معدن‌ها برای شماری از پروژه‌ها احتصاص یافته است.»
با توجه به کاهش کمک‌های جامعه جهانی در افغانستان و بی‌سرنوشت ماندن برخی از پروژه‌ها، آگاهان اختصاص معادن را برای تامین هزینه پروژه‌های زیربنایی در رشد اقتصادی کشور مهم می‌دانند.
عبدالنصیر رشتیا آگاه مسایل اقتصادی به خبرنگار طلوع‌نیوز گفت: «هر پروژه که حرکت می‌کند، نتیجه آن اشتغال‌زایی است و در صورتی‌که معادن کشور به قرار داد میشود و در برابر، پروژه‌های توسعه‌ای و زیربنایی تمویل میشود، بدون شک که این طرح می‌تواند زیربناها بسازد و یک درامد سالم و دوامدار به مردم ایجاد کند.»
این در حالی‌ست که استخراج زغال‌سنگ حوزه بلخاب ولایت سرپل نیز برای تمویل هزینه ساخت‌وساز کانال قوش‌تیپه به شرکت دولتی انکشاف ملی اختصاص یافته است.
پیلهوری در هرات؛ رونق دوباره صنعت کهن با سود اقتصادی بالا
ریاست زراعت، آبیاری و مالداری هرات می‌گوید که صنعت پیلهوری یا کرم ابریشم در سال روان در این ولایت، بهبود چشمگیری داشته است.
به گفته‌ی مسوولان این ریاست، امسال بیش از۶هزار جعبه کرم ابریشم از سوی برخی از موسسات برای کشاورزان و باشندگان روستاها کمک شده است.
گفته میشود از هر جعبه کرم ابریشم، تا ده کیلوگرام پیله به دست می‌‌آید. هر کیلوگرام پیله در بازارها بین هزار تا هزاروپنج‌صد افغانی قیمت دارد.
فهیم فایض مسوول بخش پرندگان، ماهی و حشرات ریاست زراعت و آبیاری هرات گفته است: «در گذشته که در کشور مشکلات وجود داشت، صنعت پیله با شکست روبه‌رو شده بود. فعلا بیشتر موسسات و ریاست زراعت در تلاش هستند که بتوانند این صنعت را بیشتر رشد بدهند.»
احمدشاه قوامی معاون اتحادیه پیلهوری هرات به طلوع‌نیوز گفت: «حدود پنج‌ونیم تا شش‌هزار نفر مصروف گردآوری برگ، کار و پرورش کرم ابریشم در ولسوالی زندهجان هستند. پیلهوری صنعتی است که تمام جامعه را به کار می‌کشاند، از طفل هفت ساله تا فرد هشتاد ساله را به کار می‌کشاند. روند پرورش کرم ابریشم یک ماه زمان نیاز دارد و در این مدت، یک خانواده اگر چهار تا پنج جعبه کرم ابریشم داشته باشد، از ۵۰ تا ۶۰هزار افغانی عاید می‌کند.»
هفتاد درصد فعالیت‌های این صنعت توسط زنان انجام میشود و مرکز اصلی پیلهوری در هرات، ولسوالی زندهجان است.
فرآیند تولید پیله، از آغاز تا مرحله برداشت، حدود یک ماه زمان نیاز دارد. کشاورزان می‌‌گویند این صنعت توانسته نقش مؤثری در بهبود وضعیت اقتصادی شان ایفا کند.
عبدالقدیر عصمتی یکی از کشاورزان به خبرنگار طلوع‌نیوز گفت: «پیلهوری در حالی که زحمت دارد و خانم‌ها را به زحمت می‌سازد؛ اما از لحاظ اقتصادی خوب است. اگر پیله خریداری شود و به جایی صادر شود، خوب است و از لحاظ اقتصادی مردم را کمک می‌کند.»
نثاراحمد یکی دیگر از کشاورزان در هرات گفته است: «پیلهوری درامد خوب دارد و حلال است. در مدت ده الی بیست روز، شب و روز کار می‌کنیم و درامد خوب هم کسب می‌کنیم.»
پیلهوری و ابریشم‌بافی از صنایع کهن در هرات است که به گفته مسوولان محلی، بیشتر از دو هزار سال پیشینه دارد. هزاران نفر در شماری از ولسوالی‌های هرات، به‌ویژه زندهجان، مشغول این صنعت هستند.
برگزاری نمایشگاه هفته صنعت با حضور ۷۰۰ تولیدکننده داخلی
نمایشگاه هفته صنعت با حضور گسترده تولیدکنندگان داخلی و استقبال گرم بازدیدکنندگان در کابل برگزار شد؛ رویدادی که به گفته مسوولان، نشان‌دهنده ظرفیت رو به رشد صنعت ملی و امید تازه‌ای برای اقتصاد کشور است.
اتاق صنایع و معادن می‌گوید که در این نمایشگاه بیش از ۷۰۰ غرفه از شرکت‌ها و تولیدکنندگان داخلی محصولات خود را به نمایش گذاشته‌اند.
هدف اصلی این نمایشگاه، حمایت از صنعت ملی، ایجاد فرصت‌های شغلی و تقویت اقتصاد داخلی عنوان شده است.
در این نمایشگاه، شماری از شرکت‌کنندگان خواستار برگزاری برنامه‌های مشابه در خارج از کشور برای معرفی بهتر محصولات داخلی شدند.
آنان تأکید دارند که استفاده و حمایت از تولیدات داخلی می‌تواند نقش مؤثری در رشد اقتصادی کشور داشته باشد.
برخی از بازدیدکنندگان نیز برگزاری این نمایشگاه را گامی مؤثر در معرفی محصولات داخلی دانسته و از بازرگانانی که در خارج از کشور سرمایه‌گذاری کرده‌اند خواستند تا دارایی‌های خود را به داخل کشور منتقل کرده و در رشد اقتصادی سهیم شوند.
وضع هزینه ۱۰ درصدی پاکستان بر کالاهای ترانزیتی افغانستان
اداره مالیات فدرال پاکستان، ده درصد فیس پروسس یا هزینه رسیدگی را بر ده‌ها نوع از کالاهای ترانزیتی افغانستان که از طریق پاکستان وارد کشور میشود، وضع کرده است.
رسانه‌های پاکستانی گزارش داده‌اند که این مقدار هزینه به‌صورت الکترونیکی بر پنج دسته جدید از محصولات، از جمله ابزارهای زراعتی، جرثقیل‌ها، ضایعات الکترونیکی و ماشین‌های داده، اعمال خواهد شد.
با این حال، اتاق تجارت مشترک افغانستان–پاکستان، وضع هزینه ده درصدی بر کالاهای ترانزیتی افغانستان از سوی اداره درآمدات فدرال پاکستان را زیان‌بار عنوان می‌کند.
نقیب‌الله صافی رییس اجرایی اتاق تجارت مشترک افغانستان–پاکستان گفت: «بر اساس مکتوب اداره عمومی عواید پاکستان، آن‌ها برخی از اموال ترانزیتی افغانستان را از ده درصد فیس پروسس معاف کرده‌اند؛ اما تعداد زیادی از ارقام را شامل آن نیز ساخته است که بیشتر شامل ماشین‌آلات می‌باشد.»
در این میان، برخی از بازرگانان و آگاهان مسایل اقتصادی با انتقاد از عملکردهای پاکستان در بخش‌های بازرگانی و ترانزیتی میان کابل و اسلام‌آباد، بر ضرورت اقدام برای توسعه راه‌های بدیل جهت گسترش تجارت و ترانزیت افغانستان تأکید می‌ورزند.
عبدالجبار صافی رییس انجمن صنعت‌کاران کابل گفت: «پاکستان خلاف اصول بین‌المللی، بخاطر تقویت اقتصادی و یا مسایل دیگر این تعرفه‌ها را افزایش می‌دهد که با این تجارت افغانستان متضرر میشود و ما را با مشکلات مواجه می‌سازد.»
عبدالظهور مدبر آگاه مسایل اقتصادی گفت: «بنابر یک سلسله مشکلات سیاسی که ما در حال تجربه با پاکستان هستیم، گزینه بدیل می‌تواند ایران باشد از طریق چابهار.»
رسانه‌های پاکستانی هدف از اعمال هزینه جدید بر کالاهای عبوری افغانستان از سوی پاکستان را جلوگیری از سوءاستفاده از تعرفه‌های پایین گمرکی افغانستان، افزایش درآمدهای مالیاتی و ارتقای شفافیت در فرآیندهای تجاری این کشور عنوان کرده است.
گزارش بانک جهانی: دورنما رشد اقتصادی افغانستان در میان بی‌ثباتی جهانی همچنان نامطمئن است
بانک جهانی پیش‌بینی کرده است که رشد اقتصادی افغانستان در سال ۲۰۲۵-۲۶ تنها به طور متوسط به ۲.۲ درصد افزایش خواهد یافت.
در حالی که بی‌ثباتی در اقتصاد جهانی افزایش یافته، دورنما رشد اقتصادی در جنوب آسیا تضعیف شده و پیش‌بینی‌ها در اکثر کشورهای این منطقه، از جمله افغانستان، کاهش یافته است.
بانک جهانی در گزارش دو بارۀ سالانۀ خود تحت عنوان «به‌روزرسانی توسعۀ جنوب آسیا» که روز چهارشنبه منتشر شد، گفت که افزایش بسیج درآمدهای داخلی می‌تواند به کشورهای منطقه کمک کند تا موقعیت مالی شکننده خود را تقویت کرده و در برابر تغییرات ناگهانی آینده مقاومت بیشتری داشته باشند.
براساس این گزارش، با وجود کاهش کمک‌های خارجی، تخمین زده میشود که اقتصاد افغانستان در سال مالی ۲۰۲۴-۲۵ به میزان ۲.۵ درصد رشد کرده است که این میزان کمتر از رشد جمعیت کشور بوده است.
بانک جهانی پیش‌بینی کرده است که رشد اقتصادی افغانستان در سال ۲۰۲۵-۲۶ تنها به طور متوسط به ۲.۲ درصد افزایش خواهد یافت.
همزمان با انتشار گزارش منطقه‌ای جنوب آسیا، گزارش به‌روزرسانی توسعۀ افغانستان نیز از سوی بانک جهانی منتشر شد که وضعیت کشور را به‌طور مفصل‌تری تشریح کرده است.
در این گزارش آمده است که هرچند اقتصاد کشور به‌تدریج در حال بهبود است، اما چشم‌انداز آینده همچنان نامطمئن است، به دلیل فشارهای مالی رو‌به‌رشد، کسری تجاری گسترده و تداوم فقر و ناامنی غذایی.
این عوامل همچنان فشار زیادی بر خانواده‌ها وارد کرده و مانع رشد فراگیر می‌شوند.
با این حال، بانک جهانی اعلام کرده است که افغانستان در سال ۲۰۲۴ دومین سال پیاپی رشد اقتصادی را تجربه کرده که این رشد عمدتاً ناشی از بخش زراعت بوده است.
در عین حال، بخش‌های تولید و خدمات به دلیل محیط نامساعد تجاری، موانع پایدار صادراتی و کاهش کمک‌های خارجی همچنان ضعیف باقی مانده‌اند..
در همین حال، رشد سریع جمعیت و بازگشت مهاجران، همچنان فشار زیادی بر ایجاد اشتغال و ارائۀ خدمات عمومی وارد کرده و شکنندگی اقتصاد را عمیق‌تر ساخته است.
در سال ۲۰۲۴، روند کاهش قیمت‌ها (دِفلِیشن) ادامه یافت و قیمت مواد غذایی به شدت کاهش پیدا کرد. تورم در بخش غیرغذایی ثابت باقی ماند.
با وجود رشد اندک دستمزدها، بیکاری بلندمدت و محدودیت‌های موجود بر زنان همچنان معیشت مردم را تحت فشار قرار داده‌اند.
اوایل امسال، ۱۴.۸ میلیون نفر با کمبود مواد غذایی روبه‌رو بودند و سوء‌تغذیۀ شدید که اکنون ۴.۷ میلیون زن و کودک را در بر می‌گیرد، در حال بدتر شدن است. بانک جهانی هشدار داده است که اگر اقدامات عاجل صورت نگیرد، توسعۀ سرمایه انسانی بیشتر تضعیف خواهد شد.
از سوی دیگر، فشارهای مالی همچنان بالا باقی مانده‌اند، زیرا با وجود بسیج نسبتاً قوی درآمدهای داخلی، این درآمدها برای جبران کاهش شدید کمک‌ها کافی نیستند.
در گزارش همچنین آمده است که صادرات افغانستان در سال ۲۰۲۴ کاهش یافته، در حالی که واردات به‌طور چشمگیری افزایش یافته‌اند و موجب تشدید کسری تجاری شده‌اند.
افزایش واردات عمدتاً ناشی از تقاضای صنعتی رو‌به‌رشد و جایگزینی کالاهای مصرفی داخلی بوده است.
ارز افغانی که در سال ۲۰۲۳ به دلیل ورود قوی ارزهای خارجی به طور قابل توجهی تقویت شده بود، در سال ۲۰۲۴ اندکی کاهش یافته اما در وضعیت نسبتاً با ثبات باقی مانده است. با این حال، بخش بانکی همچنان شکننده است.
بانک جهانی پیش‌بینی کرده که رشد اقتصادی افغانستان در سال ۲۰۲۵ به ۲.۲ درصد کاهش خواهد یافت، اما به‌تدریج در سال‌های ۲۰۲۶ تا ۲۰۲۷ به ۲.۵ درصد خواهد رسید.
این نهاد هشدار داده، در حالی که جوانان افغانستان منبع مهمی از مقاومت و ظرفیت بالقوه هستند، اقدامات عاجل برای ایجاد فرصت‌های شغلی برای آن‌ها ضروری است.
تازه ترین های چشم انداز اقتصادی افغانستان
عضو ماهنامه شوید
لینک های مفید
چشم‌انداز اقتصادی افغانستان
درباره این ماهنامه
در مورد چشم‌انداز اقتصادی افغانستان بیشتر بخوانید.
منابع
منابع این ماهنامه را مشاهده کنید.
© 2025 حق نشر برای موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان محفوظ است.