چشم انداز اقتصادی افغانستان
سپتمبر 2023
چشم‌انداز اقتصادی افغانستان، یک ابتکار خلاقانه از موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان (AELSO) است که مهم‌ترین و آخرین رویدادهای اقتصادی افغانستان را در یک ماه اخیر، منعکس می‌کند.
با مطالعه این ماهنامه اقتصادی که به سه زبان (پشتو، دری و انگلیسی) تهیه و ترتیب شده است، شما می‌توانید دید گسترده‌تری از اقتصاد افغانستان داشته باشید.
وزارت صنعت و تجارت: نزدیک به ۸۰۰ تُن جلغوزه به ارزش ۸۰۰ میلیون دالر صادر شد
وزارت صنعت و تجارت می‌گوید که در پنج ماه گذشته نزدیک به ۸۰۰ تُن جلغوزه به ارزش هشت میلیون دالر به بیرون از کشور صادر کرده است.
مسوولان این وزارت می‌گویند که صادرات جلغوزه به گونه‌ی مستقیم به کشورهای دیگر جریان دارد و می‌کوشند تا میزان صادرات جلغوزه را بیشتر بسازند.
آخندزاده عبدالسلام جواد، سخنگوی وزارت صنعت و تجارت، گفت: «خوشبختانه ما مستقیم به چین، کشورهای امارات متحده عربی و دیگر کشورها همچنان با روسیه وصل هستیم و صادرات ما بیشتر از طریق افغانستان و راه‌های هوایی و بنادر وصل هستیم.»
به گفته‌ی این وزارت، این مقدار جلغوزه را به کشورهای پاکستان، هند، چین، امارات متحده عربی و برخی از کشورهای دیگر صادر کرده‌اند.
در همین حال، شماری از بازرگانان می‌افزایند که برای افزایش صادرات جلغوزه نیاز است تا به چالش‌های آنان رسید‌گی شود.
محبوب الله محمدی، بازرگان، گفت: «قیمت کارگوی هوایی از افغانستان بسیار زیاد است البته در اینجا حکومت باید برنامه‌های سبسایدی را در نظر بگیرد دوم مشکلات که فعلا از طریق حکومت بالای تجاران در جنگلات اضافه شده است که محصولات جنگلات با عشر است البته این موضوعات هم اثر‌گذار بالای محصولات یا قیمت صادرات است.»
از سویی هم، اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری می‌گوید اگر سهولت‌ها فراهم شود بازرگانان می‌توانند در یک سال بیشتر از ۱۰۰ میلیون دالر جلغوزه صادر کنند و از این رهگذر امارت اسلامی نیز درآمد خوبی خواهد داشت.
محمد یونس مؤمند، معاون اول اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری، گفت: «سالانه ما تقریباً حدود ۷۵ میلیون دالر صادرات داریم و اگر این را به وجه احسنش پروسس کنیم و پروسس‌های ما اینجا ادامه داشته باشد می‌توانیم میزان صادرات را تا ۱۰۰ میلیون دالر برسانیم.»
بربنیاد آمارهای وزارت صنعت و تجارت در سال ۱۴۰۱ هجری خورشیدی به ارزش ۴۹ میلیون دالر جلغوزه به بیرون از کشور صادر شده است که بیشترین صادرات به کشورهای پاکستان، چین و هند انجام شده است.
افزایش ۱۳ درصدی میزان تولید گندم در کشور
اداره ملی احصاییه و معلومات از تولید چهار اعشاریه سه میلیون متریک تُن گندم در کشور خبر میدهد.
سخنگوی این اداره می‌گوید که میزان تولید گندم در سال روان نسبت به سال گذشته نزدیک به ۱۳ درصد افزایش داشته است.
با این حال، وزارت زراعت، آبیاری و مالداری، علت افزایش تولید گندم در کشور را، توزیع تخم‌های اصلاح شده و گسترگی کشت گندم در زمین‌های دولتی و شخصی مردم به شمول زمین‌های که پیش از این در آن کوکنار کشت می‌شد، عنوان می‌کند.
محمد حلیم رافع، سخنگوی اداره احصاییه ملی گفت: «در سال ۱۴۰۲ خورشیدی، در کشور دو اعشاریه دو میلیون هکتار زمین گندم کشت شده است از این میان، یک اعشاریه ۳۴ میلیون هکتار زمین آبی و متباقی زمین للمی بوده است. آمارهای ما نشان میدهد که در سال روان چهار اعشاریه سه میلیون تُن گندم در کشور تولید شده است که نسبت به سال گذشته ۱۳ در صد افزایش به میان آمده است.»
با این حال برخی از کشاورزان در جنوب کشور گستردگی کشت گندم را در این ولایت‌ها چشمگیر عنوان می‌کنند اما در باره بدست آمدن حاصلات این فراورده دیدگاه‌های متفاوت ارایه می‌کنند.
عبدالصبور، کشاورز، گفت: «نسبت به سال‌های گذشته حاصلات ما خوب شده است. تقریبن در هر جریب زمین، دو خروار و چند سیز بدست آورده ایم. و تولید گندم را نسبت به دیگر سال‌ها بیشتر نشان میدهد.»
عصمت‌الله، کشاورز، گفت: «ما هم گندم کشت کردیم لیکن نسبت به سال‌های گذشته حاصلات خوبی بدست نیاوردیم، چرا که در مناطق ما خشک شده اند و آب‌های برمه نیز تا حد زیادی کم شده اند. حتی در ۵۰ متری هم ما آب زیرزمینی را بدست آورده نمی‌توانیم.»
با این حال، وزارت زراعت، آبیاری و مالداری، علت افزایش تولید گندم در کشور را، توزیع تخم‌های اصلاح شده و گسترگی کشت گندم در زمین‌های دولتی و شخصی مردم به شمول زمین‌های که پیش از این در آن کوکنار کشت می‌شد، عنوان می‌کند.
مصباح الدین مستعین، سخنگوی وزارت زراعت، آبیاری و مالداری، گفت: «افغانستان همیشه در بخش گندم به واردات ضرورت داشته و هم اکنون نیز دارد. وزارت زراعت کوشش می‌کند که ساحات تولید گندم و اندازه تولید گندم را در کشور افزایش دهد تا افغانستان در این بخش به خود بسندگی برسد.»
اداره ملی احصاییه و معلومات آمار میدهد که در سال ۲۰۲۳ میلادی، در ۷۱ درصد زمین‌های کشاورزی افغانستان گندم کشت شده که در این میان، ولایت‌های هلمند و کندز بیشترین تولید ولایت‌های پنجشیر، سمنگان و نورستان کمترین تولید گندم را داشته اند.
از سوی دیگر، در سال ۲۰۲۳ میلادی، ولایت‌های تخار و فاریاب بیشترین تولید گندم للمی و ولایت‌های ننگرهار و بامیان کمترین تولید گندم للمی را داشته اند.
وزارت معادن: ارزش قراردادهای امضاشده درمعادن نزدیک به ۷ میلیارد دالر می‌رسد
وزارت معادن و پترولیم گفته است که ارزش قراردادهای امضاشده در بخش استخراج معادن در دو سال گذشته نزدیک به هفت میلیارد دالر می‌رسد.
این قراردادها با شرکت‌های داخلی و خارجی به امضا رسیده‌اند.
همایون افغان، سخنگوی وزارت معادن و پترولیم به طلوع‌نیوز گفت: «شرکت‌های ایرانی، چینایی، ترکی و بریتانیوی سرمایه‌گذار استند و حجم سرمایه‌گذاری در این هفت قرارداد تقریبا در حدود ۶ میلیارد و ۵۵۷ میلیون دالر می‌رسد.»
سخنگوی وزارت معادن افزوده که در این مدت قرارداد استخراج ۲۰۰ معدن کوچک را نیز به شرکت‌های داخلی واگذار کرده است.
وزارت معادن و پترولیم همچنان گفته است که در حال حاضر شماری از معدن‌ها به ویژه معدن سرب و جست ولایت غور، حوزه‌های نفتی و آهن پنجشیر آماده استخراج هستند و سرمایه‌گذاران می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند.
شاکر یعقوبی، آگاه مسایل اقتصادی به طلوع‌نیوز گفت: «یک پالیسی درست به خاطر استخراج معادن طوری که بتواند منافع ملی اقتصادی افغانستان را تامین کند، باید ایجاد شود و رفته همانند با کشورهای همسایه و شرکت‌های خارجی و داخلی صورت بگیرد که طوری با کشورهای خارجی با شرکت‌های داخلی صورت نگیرد که یک رفتار چندجانبه و چندگانه باشد.»
عبدالظهور مدبر، یکی دیگر از آگاهان اقتصادی چنین گفت: «هر حرکت اقتصادی می‌تواند یک دندانه به چرخ اقتصاد باشد بناء استخراج معادن هم در مقیاس خودش می‌تواند در امر بلند بردن میزان اشتغال در سرزمین مفید، مثمر و با ارزش باشد.»
از سویی‌هم، اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری گفته است که امارت اسلامی باید با حفظ منافع ملی، قراردادهای معادن را به شرکت‌های داخلی و خارجی واگذار کند.
به گفته‌ی مسوولان در این اتاق، امارت اسلامی باید به منظور جلب سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در کشور سهولت‌های لازم را در بخش سرمایه‌گذاری فراهم سازد و جامعه جهانی نیز محدودیت‌های وضع‌شده را بردارد.
محمد یونس مومند، معاون اول اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری گفت: «وزارت معادن و پترولیم وظیفه دارد که هم برای سرمایه‌گذاران افغان و هم برای سرمایه‌گذاران خارجی شرایط آسان و خوب و هم نظر به منافع ملی اقتصادی شرایط آماده کند که سطح سرمایه‌گذاری بیشتر شود.»
پیش از این وزارت معادن و پترولیم گفته بود که شفافیت کامل در استخراج معادن وجود دارد و هیچ معدن در کشور به‌گونه‌ی غیرقانونی استخراج نخواهد شد.
ستایش رییس اتاق مشترک تجارت افغانستان – امریکا از برنامه اقتصادی ا.ا
رییس اتاق مشترک تجارت افغانستان – امریکا پس از پایان سفرش به کابل در اعلامیه‌ای گفته است که سیستم اقتصادی امارت اسلامی هیات امریکایی را شگفت‌زده کرده است.
در این اعلامیه آمده است که امارت اسلامی برنامه‌ای اجرایی پلان پنج ساله توسعه‌ای میان امارت اسلامی و سکتور خصوصی را روی دست گرفته است.
بربنیاد این اعلامیه، امارت اسلامی با ایجاد مدل توسعه اقتصادی منحصر به خویش، درس‌هایی را از دهه ۱۹۹۰ آموخته است.
در اعلامیه آمده است: «رهبران طالبان از دهه ۱۹۹۰ درس‌های را آموخته‌اند و تعهداتی را برای اجرای برنامه توسعه اقتصادی خود روی دست گرفته‌اند. آنان حتا مدل توسعه امریکا و سازمان ملل را رد کرده‌اند. هرچند که آنان می‌دانند در گذشته در بعضی ساحه‌ها پیش‌رفت‌های صورت گرفته است اما آنان تصمیم گرفته‌اند که پلان پنج ساله توسعه‌ای میان امارت افغانستان و بخش خصوصی را اجرا کنند.»
در همین حال، امارت اسلامی بازدید هیات ایالات متحده از افغانستان را با اهمیت خوانده و می‌گوید که خواهان ایجاد روابط اقتصادی با تمامی کشورها است.
سیر قریشی، آگاه اقتصادی گفت: «کارهای که توسط امارت اسلامی طالبان صورت گرفته، جمع‌آوری بیشتر عواید گمرکی با کاهش فساد و همچنان صادرات افزایش پیدا کرده ولی برعکس فقر افزایش داشته.»
ذبیح الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی گفت: «ما امیدوار هستیم که تاجران تعاملات خوب اقتصادی را بین دو کشور رونق بدهند. ما خواهان روابط خوب اقتصادی با تمام جهان هستیم.»
این هیات در دیدار با مقام‌های امارت اسلامی بر سرمایه‌گذاری در بخش‌های گونا‌گون افغانستان تعهد سپرده‌اند.
طرح امارت اسلامی برای ساخت یک گذرگاه ترانزیتی با ترکمنستان
امارت اسلامی گفته است که یک گذرگاه ترانزیتی تازه میان افغانستان و ترکمنستان در ولسوالی بالامرغاب ولایت بادغیس ایجاد می‌شود.
ذبیح الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی به طلوع‌نیوز گفته است که این مسیرترانزیتی تازه به هدف به میان آمدن سهولت‌های بیشتر در زمینه صادرات و واردات و همچنان کالاهای ترانزیتی ایجاد می‌گردد.
بربنیاد گفته‌های سخنگوی امارت اسلامی، هزینه ساخت این مسیر مشخص شده و تلاش‌ها برای عملی سازی این پروژه جریان دارد.
ذبیح الله مجاهد گفت: «یک مسیر جدید دیگری را در پلان گرفته‌ایم که با کشور ترکمنستان از راه بالا مرغاب داشته باشیم. بالای این مسیر کار جریان دارد و پروژه‌اش تعیین شده است. با شرکت‌ها صحبت می‌شود تا در زمینه ساخت و ساز این مسیر قرارداد شود و بالایش کار عملن آغاز شود.»
با این حال، وزارت سرحدات، اقوام و قبایل می‌گوید که سرپرست این وزارت بربنیاد دستور رهبر امارت اسلامی، بخش‌های این گذرگاه را در بالامرغاب از نزدیک بررسی کرده و خواست‌های مردم محل را نیز در این باره گردآوری کرده است.
حمدالله فطرت، سخنگوی وزارت سرحدات اقوام و قبایل گفته است که گزارش سفر سرپرست این وزارت به‌زودی به رهبر امارت اسلامی ارایه خواهد شد.
آقای فطرت گفت: «آقای نوری و هیات همراه‌اش ساحه را از نزدیک دیدند و بررسی کردند. همچنین خواست‌های مردم را از نزدیک شنیدند و گزارش به مقام امیرالمومنین شریک می‌شود.»
اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری، ایجاد بندر و گذرگاه ترانزیتی تازه با ترکمنستان را به سود توسعه تجارت و اقتصاد کشور می‌داند.
محمد یونس مومند، معاون اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری گفت: «بندری که در بالا مرغاب ساخته خواهد شد، بهترین بندر خواهد بود. از آن بندر هم روغن و هم آرد می‌تواند بیاید. ما می‌خواهیم که در این بندر مسایل مورد نیاز هرچه زودتر نصب و ساخته شوند.»
امارت اسلامی در حالی از ساخت و ساز بندر جدید با ترکمنستان خبر میدهد که هم اکنون دو بندر فعال دیگر در آقینه‌ی فاریاب و تورغندی هرات با ترکمنستان فعال هستند.
افزون بر این، بندر حیرتان با ازبیکستان، شیرخان بندر کندز و بندر آی خانم تخار با تاجیکستان، بندر اسلام‌قلعه هرات و بندر زرنج نیمروز با ایران، بندر سپین بولدک، بندر تورخم و غلام خان در خوست با پاکستان به عنوان بنادر تجارتی کشور نقش مهمی را در راستای داد و ستد بازرگانی و ترانزیتی بازی می‌کنند.
افغانستان ماهانه بیش از ۸۰ هزار متر مربع قالین به بازارهای جهانی صادر می‌کند
اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان قالین در زون غرب کشور می‌گویند که ماهانه هشتاد تا صدهزار متر مربع قالین به بازارهای جهانی صادر می‌شود و میزان صادرات نسبت به سال‌های گذشته بهتر شده است.
مسوولان این اتحادیه اما می‌گویند که مستقیماً به بازارهای جهانی دسترسی ندارند بلکه قالین افغانستان از طریق پاکستان به بازار کشورهای اروپایی و امریکایی فرستاده می‌شود.
محمدرفیع نادری، رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان قالین در زون غرب، می‌گوید: «بررسی که در سال ۱۴۰۲ صورت گرفته حدوداً میشه گفت که ماهانه هشتاد تا صد هزار متر قالین به کشورهای مختلف صادر می‌شود.»
به گفته نادری، صادرات قالین معمولاً از طریق پاکستان به امریکا، کانادا، انگلستان، به کشورهای اروپایی و به بعضی کشورهای آسیایی صادر می‌شود.
با این حال، فروشندگان قالین در شهر هرات در انتظار مشتری اند، آن‌ها می‌گویند هرچند بازار فروش قالین بهتر شده است اما نمی‌توانند به‌گونه مستقیم قالین دست‌باف داخلی را به بازارهای جهانی بفرستند.
به گفته آنان، قالین افغانستان هنوزهم به نام کشورهای همسایه به بازارهای جهانی صادر می‌شود و می‌افزایند که نیاز است تا برای صنعت قالین در کشورهای جهان، بازاریابی صورت گیرد.
عبدالخالق قادری، فروشنده قالین، گفت: «حالی تاجر نمی‌آید، حالی جنس ما می‌رود پاکستان، از پاکستان به نام مال پاکستانی صادر می‌شود. سابق تاجر به هرات می‌آمد. حالی خیلی کم است، سال دو کانتینر یا سه کانتینر از هرات بیشتر بار نمی‌شود.»
در همین حال، ریاست صنعت و تجارت هرات می‌گوید که اخیراً روند صادرات قالین به بیرون از کشور بهتر شده است، بناء برای بهبود صنعت قالین و صادرات آن به بازارهای جهانی تلاش‌ها جریان دارد.
بشیرمحمد سیرت، رییس اداره صنعت وتجارت هرات، گفته است: «در هر زون به خاطر صادرات بهتر، کنترول و بسته‌بندی خوب جاهایی انتخاب شده است.»
به گفته سیرت، به خاطر صادرات قالین از هرات، یک مکان خاص در این ولایت مدنظر گرفته شده تا به شکل ستندرد پروسس و بسته‌بندی شود.
گفتنی است که روزانه در هرات هزاران فروشنده و تولیدکننده قالین مصروف این صنعت قدیمی هستند و امیدواراند تا بتوانند در آینده تولیدات خود را مستقیماً به بازارهای جهانی بفرستند.
علاقه‌مندی سرمایه‌گذار بریتانیایی برای سرمایه‌گذاری روی معادن افغانستان
شهاب‌الدین دلاور، سرپرست وزارت معادن و پترولیم در دیدار با آنتونی رد، یکی از سرمایه‌گذاران بریتانیایی درباره فرصت‌های موجود سرمایه‌گذاری در معادن افغانستان، فراهم بودن زمینه مناسب و امنیت سرتاسری کشور به منظور جلب و جذب شرکت‌های خارجی در افغانستان گفتگو کرده است.
وزارت معادن و پترولیم گفته است که در این دیدار سرمایه‌گذار برتیانیایی علاقه‌مندی‌اش را جهت سرمایه‌گذاری روی معادن این کشور ابراز نموده است.
او همچنان وعده سپرده که در ایجاد سهولت‌های بیشتر به منظور سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در افغانستان همکاری خواهد کرد.
درهمین حال، آقای دلاور از همکاری برای تسهیل سرمایه‌گذاری خارجی در افغانستان نیز تعهد کرده است.
نشست دوجانبه بین سکتور خصوصی افغانستان و قزاقستان برگزار شد
نشست دوجانبه بین سکتور خصوصی افغانستان و قزاقستان روز سه‌شنبه ( ۴میزان) به همکاری وزارت صنعت و تجارت به هدف جلب سرمایه‌گذاری بیشتر در کشور برگزار شد.
دفترمطبوعات وزارت تجارت و صنعت می‌گوید که در این نشست نمایندگان سکتور خصوصی دو کشور از سرمایه‌گذاری روی سکتور نوشابه‌های غیرالکولی، احجار کریمه و مواد معدنی، کود کیمیاوی، باطری موتر، رخت و نساجی، مواد نفتی، آرد و گندم، سیاحت و رستورانت داری و مواد غذایی بحث و تبادل نظر نمودند.
دراین نشست تاجران و سرمایه‌گذاران کشور قزاقستان از مهمان نوازی افغان‌ها سپاسگذاری نموده، افغانستان را مکان امن و محیط مناسب برای تجارت و سرمایه‌گذاری عنوان کردند.
همچنان ارمان یسین تایوف به نمایندگی از سکتور خصوصی قزاقستان صحبت نموده از تلاش‌ها برای برگزاری نمایشگاها در ولایت‌های کابل، بلخ و قندهار خبرداده و افزوده است در آینده‌های نزدیک برنامه دارند تا نمایشگاصنایع تولیدی افغانستان در قزاقستان و نمایشگاه محصولات قزاقستان را در افغانستان برگزار کنند.
از سوی دیگر آقای ارمان یسین تایوف گفته است که در ادامه سفرشان به افغانستان ضمن بازدید از تاجران و سرمایه‌گذاران در کابل، قرار است در مدت اقامت شان با سرمایه‌گذاران ولایات هرات، بلخ و قندهار نیز از نزدیک دیدار نمایند.
تازه ترین های چشم انداز اقتصادی افغانستان
عضو ماهنامه شوید
لینک های مفید
چشم‌انداز اقتصادی افغانستان
درباره این ماهنامه
در مورد چشم‌انداز اقتصادی افغانستان بیشتر بخوانید.
منابع
منابع این ماهنامه را مشاهده کنید.
© 2023 حق نشر برای موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان محفوظ است.