جون 2024
چشمانداز اقتصادی افغانستان، یک ابتکار خلاقانه از موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان (AELSO) است که مهمترین و آخرین رویدادهای اقتصادی افغانستان را در یک ماه اخیر، منعکس میکند.
با مطالعه این ماهنامه اقتصادی که به سه زبان (پشتو، دری و انگلیسی) تهیه و ترتیب شده است، شما میتوانید دید گستردهتری از اقتصاد افغانستان داشته باشید.
پژواک (کابل، ۷ سرطان ۱۴۰۳): مؤسسۀ مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان از راهاندازی «کمپ کارآفرینی» به هدف مبارزه با فقر، توسعۀ اقتصادی، شناسایی استعداها و ترویج کارآفرینی خبر میدهد.
به گفتۀ مسؤولین این مؤسسه، در این کمپ کارآفرینی ۴۸ تیم اشتراک کردند که پس ارزیابیها و رای شهروندان ۶ تیم به مرحلۀ نهایی راه یافتند و از این میان، ۳ تیم به عنوان برندۀ نهایی تا ختم امروز اعلام میشود.
محمدحنیف فرزان، رئیس هیات مدیرۀ مؤسسۀ مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان در نشستی گفت که این مؤسسه با تجار ملی و سکتور خصوصی از طرحهای برنده حمایتهای مالی، آموزشی و تخنیکی خواهد کرد.
او هدف از برگزاری این کمپ را مبارزه با فقر، توسعۀ اقتصادی، اشتغال پایدار، ایجاد خلاقیت و نوآوری، شناسایی استعدادها و ترویج کارآفرینی به عنوان یک بخش بزرگ در توسعۀ اقتصادی در کشور عنوان کرد.
مسؤولین اتاق تجارت و سرمایهگذاری در ادامۀ این نشست با استقبال از برگزاری این کمپ گفتند که ایجاد و تدویر چنین برنامهها برای رشد و توسعۀ اقتصادی کشور حایز اهمیت است.
عبدالسلام کوهی، مشاور حقوقی اتاق تجارت و سرمایهگذاری افغانستان گفت: «اتاق تجارت و سرمایهگذاری منحیث نمایندۀ سکتور خصوصی حاضر به هر نوع همکاری است و از برگزار این چنین برنامهها استقبال میکند.»
گفتنی است که سال گذشته نیز کمپ کارآفرینی از سوی این موسسه با اشتراک ۶۴ تیم برگزار شده بود که از میان آنان ۳ تیم برنده شدند.
مؤسسۀ مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان یک مؤسسۀ غیردولتی و مستقل میباشد که سال ۲۰۰۹ ایجاد شده و ماموریت آن «ترویج و تقویت عدالت اجتماعی، صلح، کثرتگرایی و کرامت انسانی با تاکید و تمرکز بر اصل بازار آزاد و حاکمیت قانون در سازگاری با ارزشهای اسلامی در افغانستان میباشد.»
طالبان در جریان ۱۰ روز گذشته، ۱۳۰ هزار تُن «نفت خام» حوزه آمو دریا را به فروش رساندهاند.
تلویزیون ملی زیر اداره طالبان گزارش داده است که ارزش نفت فروخته شده، ۷۱.۶ میلیون دالر است.
بر اساس این گزارش، طالبان این مقدار نفت خام را جهت پروسس به سرمایهگذاران داخلی به فروش رساندهاند.
در همین حال و بر بنیاد این گزارش، قرار است طالبان امروز ۲۰ هزار تن «نفت خام» دیگر را نیز از طریق داوطلبی آزاد، به فروش برسانند.
این در حالی است که برخی از شهروندان کشور با انتقاد از بیتوجهی به وضعیت شان میگویند که برای پیدا کردن لقمهنانی، شب و روز تلاش میکنند؛ اما با مشکل میتوانند که تنها یک وعده غذایی در روز را برای اعضای خانوادههای شان فراهم کنند.
این شهروندان همچنین میگویند که زمینه کار برای آنان محدود است و از فقر روزافزون به ستوه آمدهاند.
رسانههای هندی گزارش دادهاند که امضای قرارداد ۱۰ ساله این کشور با ایران برای سرمایهگذاری و استفاده از بندر چابهار، رابطه میان هند و طالبان را نزدیک ساخته است.
این رسانهها گفتهاند که نزدیکی طالبان و هند در زمینههای اقتصادی، زمانی اتفاق افتاده که روابط پاکستان با طالبان دچار تنش شده است.
بربنیاد این گزارشها، هند تلاش دارد که با استفاده از بندر چابهار در ایران، راه ترانزیت تجارتی به کشورهای آسیای میانه و فراتر از آن باز کند.
روزنامه اکسیلسیور هند نوشته است: «بندر چابهار در حال حاضر همان نقشی را میان طالبان و هند دارد که در زمان دولت جمهوری پیشین افغانستان داشت».
گفتنی است که توافق استفاده از بندر چابهار در سال ۲۰۱۶ میان سه کشور ایران، افغانستان و هند امضا شد.
اما هند در ماه گذشته قرارداد جدید ۱۰ ساله را با ایران امضا کرد که بر مبنای آن این کشور روی بندر چابهار سرمایهگذاری خواهد کرد و از طریق این بندر، کالاهای تجارتیاش را به کشورهای افغانستان و آسیای مرکزی انتقال خواهد داد.
روزنامه اکسیلسیور هند نوشته است که هرچند دونالد ترمپ، رییس جمهور پیشین ایالات متحده با ایجاد معافیتها در سال ۲۰۱۸ بر بندر چابهار، تلاش کرد که افغانستان نیز به دریا وصل شود؛ اما پس از به قدرت رسیدن دوباره طالبان، نگاه امریکا به این بندر دگرگون شد.
در گزارش این روزنامه آمده است که اکنون ایالات متحده نمیخواهد طالبان به دلیل عدم به رسمیتشناسی، از مزایای این بندر استفاده کنند.
گفتنی است که چابهار اکنون به عنوان مسیر راهیافتن به روسیه، کشورهای آسیای مرکزی و غربی، برای هند مهم است.
طالبان در کمتر از دو ماه گذشته از استخراج معادن و حوزههای نفتی افغانستان نزدیک به ۹۰ میلیون دالر درآمد داشتهاند.
وزارت معادن و پترولیم طالبان میگوید که افزون بر این درآمدها، طالبان در همین مدت قرارداد معدن جگدلک در کابل و باریت هرات را به ارزش ۳۳ میلیون و ۴۰۰ هزار دالر امضا کردهاند.
از سویی هم، برخی از شهروندان کشور میگویند که معادن ثروت ملی کشوراند و طالبان باید درباره چگونگی مصرف این پول به دست آمده از استخراج معاون پاسخگو باشند.
بر بنیاد اطلاعاتی که وزارت معادن و پترولیم طالبان از ۲۱ثور به این سو پخش کرده است؛ طالبان تا اکنون از استخراج معادن کشور ۸۹ میلیون دالر معادل ۶۳ میلیارد و ۹۰۰ هزار افغانی درآمد داشتهاند.
بر بنیاد این اطلاعات بیشتر این پول از فروش نفت خام حوزه نفتی آمو دریا به دست آمده است.
بربنیاد دادههای وزارت معادن و پترولیم طالبان، این وزارت در کمتر از چهل روز اخیر ۸۰ میلیون دالر را از فروش نفت خام حوزه نفتی آمو دریا، ۷ میلیون و ۸۰۰ هزار دالر را از فروش معدن جست ولسوالی یکاولنگ بامیان و ۴۴۵ هزار دالر را از فروش زمرد پنجشیر به دست آوردهاند.
در درآمد طالبان از معادن در ماههای ثور و جوزا؛ ۸۰ میلیون دالر از نفت خام، ۷.۸ میلیون دالر از جست و ۴۴۵ هزار دالر از زمرد بوده است.
افزون بر این درآمدها، طالبان ۲۱ ماه ثور قرارداد معدن جگدلک در کابل و معدن باریت در هرات را به یک شرکت خصوصی واگذار کردهاند.
ارزش قرارداد این معدن هم، از سوی طالبان ۳۳ میلیون و ۴۰۰ هزار دالر دالر اعلام شده است.
اما پرسش اینجاست که طالبان درآمدهای معادن را در کجا هزینه می کنند؟
برخی از آگاهان اقتصادی میگویند که در نبود سیستم نظارتی، احتمال حیف و میل پولهای معادن و فساد در این بخش زیاد است.
سید هارون امینی، آگاه مسایل اقتصادی در این باره میگوید: «از آنجاییکه در نظام طالبان یک نهاد نظارت کننده بر اعمال دولت مثل پارلمان وجود ندارد، بنا بر این مردم نگران هستند که این درامدها از معادن و نفت و گاز در راستای رفاه اجتماعی و توسعه اقتصادی کشور کار گرفته نشود و حیف و میل شود.»
طالبان در دو سال اخیر سقف بودجه و چگونگی مصرف آن را از دید همگان پنهان نگه داشتهاند و در سایت رسمی وزارت مالیه شان تنها بودجه سه ماه اخیر سال مالی ۱۴۰۰ اعلام شده است.
برخی از شهروندان کشور میگویند که معادن ثروت ملی کشوراند و طالبان باید بگویند که پول به دست آمده از استخراج معادن را در کدام بخش و چگونه مصرف میکنند.
عوض، باشنده هرات میگوید: «مردم باید با خبر شوند که به کجا پول معادن مصرف میشود به کدام کشور به فروش رسید از کدام منطقه معادن بدست آمد مردم باید بفهمد.»
ایرج، باشنده هرات میگوید: «اکثریت شهروندان عزیز ما خصوصا که در دهات زندگی میکنند، از معادن آگاهی چندان ندارد وقت زیاد بکار دارد تا معادن استخراج و به نفع شهروندان قرار گیرد.»
یکی از باشندگان کابل نیز میگوید: «معادن ثروت ملی است باید در بخشهای به مصرف برسد که به سود مردم باشد و مردم باید بفهمد که پول معادن چگونه جمع آوری شد و چگونه به مصرف میرسد.»
بخش بیشتر از ۸۹ میلیون دالر پولی را که طالبان در چهل روز اخیر از استخراج معادن به دست آوردهاند از معادنی است که قرارداد آن در اختیار چیناییهای است.
افغانستان پنج حوزه نفتی دارد و در حال حاضر روند استخراج نفت از حوزه نفتی آمو دریا از سوی یک شرکت چینایی جریان دارد و روزانه از این حوزه به ویژه بلاک قشقری ۱۱۰۰ تن نفت استخراج میشود.
وزارت معادن و پترولیم میگوید که معادن لیتیم کشور تا اکنون با هیچ شرکتی قرارداد نشده است.
همایون افغان سخنگوی این وزارت میگوید که معادن لیتیم در ولایتهای هلمند، نورستان و غزنی قرار دارند و برخی از کشورها به شمول چین برای سرمایهگذاری روی آن، دلبستگی دارد.
آقای افغان در این باره گفت: «لیتیم یکی از عناصر و منرالهای استراتیژیک برای افغانستان است، در این مورد گرچند شرکتهای متعدد برعلاوه شرکتهای چینایی علاقهمندی خود را نشان دادند؛ لیکن تاهنوز همرای هیچکس قرارداد صورت نگرفته است.»
افغانستان در صدر فهرست کشورهایی قرار دارد که معادن لیتیم فراوانی را در خود جاداده است.
همزمان با این، شماری از آگاهان مسایل اقتصادی میگویند سرمایهگذاری روی معادن لیتیم در افزایش درآمدهای کشور نقش مهم دارد.
عبدالنصیر رشتیا آگاه مسایل اقتصادی گفت: «اگر ما بتوانیم تمام مراحل پروسس و تولید آن را در داخل کشور داشته باشیم، در آن صورت میتواند موثریت خیلی بلند اقتصادی داشته باشد که هم بتواند زمینه کار ایجاد کند و هم ارز خلق بکند و هم بتواند ما را حرکت بدهد طرف رشد اقتصادی.»
شاکر یعقوبی آگاه دیگر مسایل اقتصادی گفت: «در صورت که ما با کشورهای خارجی و یا کمپنیهای قراردادی طوری پیش برویم که جدا از تامین نیازهای داخلی ما یک سلسله عواید بلندتری از ناحیه لیتیوم برای افغانستان بپردازند، یک فرصت خوب است و لیتیم افغانستان میتواند منابع خوبتری بدست سکتور معادن افغانستان بدهد.»
لیتیم که مهمترین ذخیرهکننده نیروی برق به شمار میرود، بیشتر در فناوریهای نوین بهویژه در ساخت بتری تیلفونهای همراه، موترهای برقی، کمپیوتر و بتری هواپیماهای بیسرنشین کارگرفته میشود.
پس از رویکارآمدن امارت اسلامی در کشور وزارت معادن و پترولیم به استخراج معادن بهگونه شفاف تاکید کرده است.
وزارت صنعت و تجارت میگوید که کار بازاریابی برای تولیدات داخلی در مارکیتهای جهانی را افزایش داده اند. مسوولان در این وزارت میگویند که مارکیتهای آسیای میانه و روسیه یکی از با ثبات ترین مارکیتها برای کالاهای افغانستان است از این رو تلاش میکنند تا نمایشگاههای را در این کشورها برگزار نمایند.
وزارت صنعت و تجارت میگوید که در آینده نزدیک نمایشگاههای بزرگ تولیدات افغانستان، در ازبکستان، روسیه و قزاقستان برگزار خواهد شد. نورالدین عزیزی، سرپرست این وزارت میافزاید که کار بازاریابی برای تولیدات داخلی در مارکیتهای جهانی را افزایش داده و مارکیتهای آسیای میانه و روسیه یکی از با ثبات ترین مارکیتها برای کالاهای کشور محسوب میشوند.
اتاق تجارت و سرمایه گذاری میگوید در این شکی نیست که مارکیتهای آسیای میانه و روسیه برای کالاهای صادراتی کشور بهترین مارکیتهاست، اما حکومت سرپرست باید زمینهی صادرات بیشتر کالا را در این بازارها فراهم کرده ومشکلات تخنیکی را نیز حل کنند.
آگاهان اقتصادی به این باور اند که بازاریابی برای تولیدات افغانستان در مارکیتهای جهانی یکی از مهم ترین مسؤولیتهای نهادهای مربوط در بدنه دولت است تا تجارت افغانستان با کشورها رونق یابد.
افغانستان در حال حاضر روابط خوب تجارتی با کشورهای آسیای میانه دارد و هرگاه این روابط گسترش یابد کالاهای بیشتری از افغانستان صادر خواهد شد.
مقامهای ارشد کشورها در نشستی در بروکسل نزدیک به ۸۴۲ میلیون دالر برای رسیدگی به وضعیت اضطراری بشردوستانه به افغانستان اعلام کردهاند.
در این نشست که به میزبانی اتحادیه اروپا از بهر بررسی تعامل با افغانستان برگزار شده بود، مقامهای ارشد شماری از کشورها همچنان اعلام کردهاند که رسیدگی به وضعیت افغانستان از اولویتهای آنان است.
گفته شده است که در این نشست درباره پیشرفتها در زمینههای اجتماعی و اقتصادی افغانستان نیز گفتوگو شده است.
آندریاس پاپاکونستانتینو مدیر منطقهای کمیسیون اروپا برای کمکهای بشری در خاورمیانه، جنوبغرب و آسیای مرکزی گفته است: «بحثهای بسیار خوبی در مورد ارسال کمکهای بشردوستانه به افغانستان و بحران منطقهای پناهندگان افغان صورت گرفت. ما پشتیبانی خود را از مردم افغانستان نگه میداریم. کمککنندهها مبلغ ۸۴۱.۹ میلیون دالر را برای رسیدگی به شرایط اضطراری بشردوستانه در این کشور اعلام کردند.»
وزارت اقتصاد امارت اسلامی از تعهد کمک به مردم افغانستان از سوی کشورها، ستایش میکند.
عبدالرحمن حبیب سخنگوی وزارت اقتصاد به طلوعنیوز گفت: «در کنار کمکهای بشری، حمایت از پروژههای انکشافی میتواند زمینه کار دایمی را برای مردم فراهم و از فقر جلوگیری کند.»
آصف ننگ آگاه مسایل اقتصادی میگوید: «هدف اساسی کمکهای انسانی به پای ایستادن، تقویت اقتصادی و کاهش و محو فقر است.»
از سوییهم در اعلامیه وزارت خارجه قطر آمده است که نماینده ویژه وزیر خارجه این کشور در نشست مقامهای ارشد کشورها درباره افغانستان، تاکید کرده است که دوحه از طریق میزبانی از نشستهای نمایندههای ویژه برای افغانستان، به تلاشها در زمینههای گوناگون در افغانستان ادامه میدهد.
اما حضور نماینده امارت اسلامی در این نشستها چقدر سودمند است؟
محمدمتین محمدخیل آگاه مسایل سیاسی و نظامی به خبرنگار طلوعنیوز گفت: «اعضای افغانستان [نمایندههایی از افغانستان] در آن اشتراک داشته باشد و حقیقتها را به آنان برساند، در غیرآن ما تجربه طولانی داریم از نمایندههای خاص و چیزی که در افغانستان میگذرد، به گوش مردم نمیرسد.»
این در حالیست که اتحادیه اروپا به تازگی از اختصاص ۱۵۰ میلیون یورو به افغانها در داخل و بیرون از افغانستان نیز خبر داده است. در خبرنامه اتحادیه اروپا آمده که این کمکها برای آسیبپذیرترین شهروندان افغانستان در زمینه تهیه مواد خوراکی، سرپناه و ارایه خدمات بهداشتی ادامه خواهد یافت.
در مورد چشمانداز اقتصادی افغانستان بیشتر بخوانید.
منابع این ماهنامه را مشاهده کنید.
© 2024 حق نشر برای موسسه مطالعات اقتصادی و حقوقی افغانستان محفوظ است.